Page 87 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ MASAL / FABL § 87
87

» Fabllar teşhis ve intak sanatları üzerine kurulmuştur.

» Fabllar aracılığıyla kanaatkârlık, özveri, yardımseverlik, iyi niyet gibi evrensel nitelikli olumlu
davranışlar çocuğa kazandırılabilir.

» Özellikle 8-12 yaş grubu çocuklar fabl okumaktan ve dinlemekten büyük zevk alırlar.
» Kişilerin ve çocukların yakınlık duyduğu, sevdiği hayvanlar olduğu için fabllar, çocukların ilgisini
çeker.
» Öykülemenin kısa oluşu da çocukların fabllara duyduğu ilginin bir başka sebebidir.
» Sıkmadan verilen öğütler, çocukların eğitiminde yararlı olur.
EDİTÖR YAYINEVİ
» Fabllar insan belleğinde çok kolay saklanabilen ve ortaya çıkarılabilen özelliklere sahip olduğu
için sözlü gelenek içinde de yaşatılabilmektedir.

FABL TÜRÜNÜN YAPI UNSURLARI

* Fabl türünün kişiler, olay, yer, zaman olmak üzere dört ögesi vardır:

Kişiler: Fablda olayı yaşayan kahramanlar hayvanlardır. Burada biri iyi ahlaklı tipi, diğeri ise kötü ahlaklı
tipi temsil eden en az iki kahraman mevcuttur. Fabllarda ikinci derecede kişiler çok azdır, bazen yoktur.
Kahramanlar arasında tilki varsa biz onu kurnaz insan yerine; aslan varsa cesaretine güvenen bir insan
yerine koyarız. Bu durum fabllarda bazı hayvanların belirli kişilik özellikleriyle özdeşleştiğini ortaya koy-
maktadır.

Olay: Fablın konusu insanın başına gelebilecek herhangi bir olaydır. Olay; kahramanın beğenme, istek,
özlem, öfke, korku gibi tutkuya dönüşmüş duygularından doğar.
Yer: Fablda yer unsuru olayı yaşayacak hayvanın özelliğine göre düzenlenir ve çok ayrıntılı bir şekilde
tasvir edilmez. Olayın geçtiği mekânlar daha çok orman, dağ, ırmak kenarı gibi doğal hayatı yansıtan
mekânlardır.

Zaman: Fabllarda olayın geçtiği zaman dilimi kronolojik bir sıra takip eder ve çok geniş değildir.

FABLIN BÖLÜMLERİ

* Fabl; serim, düğüm, çözüm ve öğüt olmak üzere dört bölümden oluşur.

Serim: Olayın türüne, çıkarılacak derse göre kişileştirilmiş hayvanlar ve çevre tanıtımının yapıldığı bölüm-
dür.
Düğüm: Olay, o çevrede verilmek istenen derse göre gelişir. Kısa ve sık konuşmalar vardır. Hemen birkaç
konuşma ile olay düğümlenir ve merak ön plana çıkarılır.

Çözüm: Olay beklenmedik bir sonla biter. Çatışma sona erer ve düğüm bölümündeki çıkmazlar açığa
kavuşturulur.

Öğüt: Fablda anlatılan olayın ana fikri, bu bölümde öğüt niteliğinde verilir; ayrıca atasözleri de kullanıla-
bilir. Ancak burada söz konusu öğüdün olayların doğal akışından çıkarılmasına özen gösterilmelidir.