Page 86 - 9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Özetli Lezzetli Soru Bankası

86 [ EDEBÎ SANATLAR ]

16
ETKİNLİK

Benzeyen ben ben ben ben
Beni içerine aldın ağ gibi,
Kendisine Doldun gözlerime bir rüya gibi;
Benzetilen ağ rüya güneş dağ Ben de güneş gibi yüce dağ gibi
Benzetme İçinde kaybolsam yayla dumanı
edatı gibi gibi de gibi
Yukarıdaki şiirde benzetme sanatını oluşturan unsurları yazınız.
EDİTÖR YAYINEVİ
Öğretmenin edebî sanatlarla ilgili yaptığı etkinliğe bir öğrenci yukarıdaki cevabı vermiştir.
Bu öğrencinin etkinliğe verdiği cevaplarla ilgili olarak;
I. “rüya”ya benzetilen “yayla dumanı” olduğu için tabloda bu benzetmede benzeyen için ve-
rilen “ben” ifadesi yanlıştır.
II. “güneş” ifadesiyle ilgili herhangi bir benzetme yapılmadığından bu ifadenin tabloya yazıl-
ması yanlıştır.
III. “de” bağlacı benzetme edatı olamaz, bu nedenle bu ifade tabloda yanlış yazılmıştır.
IV. “yayla dumanı”nın benzetildiği unsurlardan biri “yüce dağ”dır.
yorumlarından hangilerinin yapılması doğru olur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) III ve IV

17 Edebiyat öğretmeni Tuna’ya, söz sanatları açısından incelenmesi için iki tane şiir vermiştir.
Tuna yaptığı araştırma sonucunda elindeki örneklerin özelliklerini şu şekilde belirlemiştir:

• 1. şiirde “Çın çın ötüyor sessizlik / Gerilmiş kolum bacağım” dizelerinde bulunan söz sanatı
kullanılmıştır.
• 2. şiirde “Şakaklarıma kar mı yağdı ne var / Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?” dizelerinde
bulunan söz sanatı kullanılmıştır.
Tuna bu belirlemelere göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşmıştır?
A) Birinci şiirde tezat, ikincisinde tecahüliarif kullanılmıştır.
B) Birinci şiirde telmih, ikincisinde hüsnütalil kullanılmıştır.
C) Birinci şiirde tevriye, ikincisinde hüsnütalil kullanılmıştır.
D) Birinci şiirde tenasüp, ikincisinde kinaye kullanılmıştır.
E) Birinci şiirde irsalimesel, ikincisinde tariz kullanılmıştır.

Tevriye (İki Anlamlılık): Birden fazla gerçek anlamı olan bir sözü, Tecahüliarif (Bilmezden Gelme): Bilinen bir şeyi bilmez ya da
yakın anlamını göstererek uzak anlamını da düşündürecek bi- başka türlü biliyormuş gibi görünmek suretiyle daha etkili an-
çimde kullanma sanatına tevriye denir. Burada her iki anlam da latma ve benimsetme sanatıdır. Bilmezlikten gelme şeklinde de
“gerçek anlam” kapsamındadır. ifade edilebilir.
Hüsnütalil (Güzel Nedene Bağlama): Bir tabiat olayını ya da İrsalimesel (Atasözü Kullanma): İleri sürülen bir düşünceyi daha
herhangi bir durumu gerçek oluş nedeni dışında daha güzel bir inandırıcı kılmak ve sözü pekiştirmek için dizelere, bir atasözü
nedene bağlama sanatına hüsnütalil adı verilir. veya atasözü değerinde örnek katma sanatıdır.