Page 42 - 9. SINIF TARİH FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 1 6. ÜNTE: TÜRKLERN SLAMYET’ KABULÜ VE LK TÜRK SLAM DEVLETLER

5 Kutadgu B�l�g (Mutluluk veren b�lg�), Türk İslam edeb�- 7 Atabetü’l−Hakayık (Gerçekler�n Eş�ğ�) adlı eser XII. yüz-
yatının günümüze kadar ulaşan �lk eser� olma özell�ğ�ne yılda Ed�p Ahmet Yüknek� tarafından yazılmıştır. Eser �çe-
sah�pt�r. Yusuf Has Hac�p eser�n� 1070’te Doğu Karahanlı r�k ve edebî yönüyle Kutadgu B�l�g’�n devamı olarak kabul
Hükümdarı Tamgaç Uluğ Buğra Han’a Türkçe olarak ed�lm�şt�r. Ed�p Ahmet Yüknek� eser�nde özlü sözler,
sunmuştur. Eserde �nsanların hem bu dünyada hem de had�s ve ayetlere yer verm�şt�r. Atabetü’l−Hakayık; Türk
ah�rette mutluluğu elde edeb�lmek �ç�n nasıl b�r yaşam İslam kültürü �çer�s�nde b�rey�n eğ�t�m� ve toplum düze-
sürmeler� gerekt�ğ� b�lg�s� ver�lm�şt�r. Ayrıca �nsanın sos- n�n� sağlamak �ç�n bel�rlenen unsurları Türk d�l� �le anlatan
yal hayattak� ve devlet n�zamındak� görev ve sorumluluk- manzum b�r eserd�r. İslam�yet’�n hayata bakış felsefes�n�
larına değ�n�lm�ş, �deal Türk devlet anlayışının özell�kler� Türkler arasında yaymaya çalışan eser, b�r nas�hatname
anlatılmıştır. Bu bakımdan eser b�r s�yasetname olarak n�tel�ğ�nded�r. K�ş�ler�n d�nî ve ahlak� eğ�t�m� �ç�n yazılan
kabul ed�lm�şt�r. Yusuf Has Hac�p, Kutadgu B�l�g’de dört eserler�n öncüsü olan eserde, Ed�p Ahmet Yüknek� Türk-
öneml� esası k�ş�leşt�rm�ş ve bunları kend� aralarında ler�n �lme verd�ğ� değerle �lg�l� örnekler verm�şt�r.
konuşturmuştur. Eserde hükümdarın halkına ve halkın Bu parçada Atabetü’l-Hakayık �le �lg�l� aşağıdak�
devlete karşı sorumlulukları anlatılmıştır.
sorulardan hang�s�n�n cevabı yoktur?
Parçadan hareketle Kutadgu B�l�g adlı eser�n �çer�- A) Ne zaman yazılmıştır?
ğ�nde aşağıdak�lerden hang�s�ne yönel�k b�lg�ler�n
yer aldığı söylenemez? B) İçer�ğ�nde neler vardır?
C) Met�n türü olarak nasıl değerlend�r�l�r?
A) S�yas� B) İkt�sad�
D) Ne amaçla yazılmıştır?
C) Edeb� D) Sosyal E) Hang� hükümdara sunulmuştur?
E) D�n�

6 (I) D�vânü Lûgat�’t−Türk, Türk tar�h�n�n �lk sözlüğü olup 8 D�vân−ı H�kmet Türk tasavvuf tar�h�n�n �lk edebî eser�d�r.
Türk d�l�n�n ab�de şaheserler�ndend�r. (II) İy� b�r eğ�t�mle Hoca Ahmet Yesevî’n�n Türkçe olarak yazmış olduğu ve
kend�n� yet�şt�ren Kaşgarlı Mahmut, bütün Türk dünyasını “h�kmet” adı ver�len ş��rler�n b�r araya get�r�lmes�yle oluş-
gez�p dolaştıktan sonra elde ett�ğ� b�lg�ler� b�r araya get�r- turulmuştur. Bugünkü Kazak�stan’da bulunan Sayram’da
d�ğ� eser�n� 1077 yılında Abbas� Hal�fes� Mukted� B�llah’a dünyaya gelen Hoca Ahmet Yesevî, Yes�’de eğ�t�m�n�
sunmuştur. (III) D�vânü Lûgat�’t−Türk; Araplara Türk d�l�n� tamamlamış, buraya yerleşm�ş ve burada vefat etm�şt�r.
öğretmek, Türk m�llet�n�n yücel�ğ� ve Türkçen�n zeng�nl�- D�vân−ı H�kmet; Hz. Peygamber’�n yaşamı, d�nî h�kâyeler,
ğ�n� göstermek amacıyla kaleme alınmıştır. (IV) B�r söz- derv�şl�ğ�n özell�kler�, cennet, cehennem, güzel ahlak g�b�
lük g�b� hazırlanmış olan eser; Türkler�n tar�h� ve coğraf- konuları �çeren b�r tasavvuf k�tabıdır. Türk İslam dünya-
yası, örf ve âdetler�, mutfağı, spor faal�yetler�, ekonom�k sında kabul gören ortak düşüncey�, f�kr�, k�ml�ğ�, yaşam
özell�kler�, günlük yaşamı, müz�k anlayışı, kadına verd�ğ� tarzını ortaya çıkaran öneml� b�r eserd�r. İslam�yet’�n Tür-
önem, a�le hayatı, edeb�yat �çer�ğ�, sağlık b�lg�s� g�b� konu- k�stan, Balkanlar ve Anadolu’da yayılmasının temel�n� teş-
larda ans�kloped�k b�lg�ler �çermekted�r. k�l ett�ğ�, bu uğurda mücadele edecek olan mür�tlere yol
göster�c� b�r özell�ğe sah�p olduğu kabul ed�lm�şt�r.
Bu parçayla �lg�l� aşağıdak�lerden hang�s� söylene-
mez? Parçada D�vân-ı H�kmet adlı eser �le �lg�l� aşağıdak�-
A) I. cümlede eser�n önem�ne değ�n�lm�şt�r. lerden hang�s�ne değ�n�lmem�şt�r?
B) II. cümlede eser�n b�r süreç sonucunda meydana ge- A) Yazarına
t�r�ld�ğ� �fade ed�lm�şt�r. B) İçer�ğ�ne
C) III. cümle amaç−sonuç cümles�d�r. C) K�me sunulduğuna
D) III. cümle II. cümlen�n açıklayıcısıdır. D) Hang� alanda yazıldığına
E) IV. cümlede eser�n �çer�ğ� �le �lg�l� b�lg�ler ver�lm�şt�r. E) İslam�yet’e katkısına

42 Markaj Yaynlar / 9. Snf Tarih
MARKAJ YAYINLARI