Page 110 - 11_kimya_ogretmenin

108 KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ

Osman, tabloda verilen doğru (D)/yanlış (Y) türündeki ifadeleri aşağıdaki gibi işaretlemiştir.

Bilgi D Y
I 2H O (suda) → 2H O(s) + O (g) tepkimesi heterojen bir tepkimedir. 
2
2
2
2
II Kimyasal türler arasındaki bütün çarpışmalar etkin çarpışmadır. 
III Ortalama tepkime hızı, tepkimenin belirli bir andaki hızıdır. 
CS (g) + 3O (g) → CO (g) + 2 SO (g) tepkimesinin hızı, sabit sıcaklık ve
IV 2 2 2 2 
hacimde basınç değişimi ile ölçülemez.
Aktifleşmiş kompleks oluşturan moleküllerin ürün oluşturacağı kesin
V 
değildir.
Buna göre Osman hangilerini doğru cevaplamıştır?

ÇÖZÜM
I. tepkime hızı, basınç değişimi ile ölçülebilir.YAYINEVİ
2H O (suda) → 2H O(s) + O (g) tepkimesindeki maddelerin fiziksel halleri farklı oldu-
2
2
2
2
ğundan heterojendir.
II. Kimyasal türler arasındaki her çarpışma etki değildir. Sadece ürünle sonuçlanan çarpış-
malar etkin çarpışmadır.
EDİTÖR
III. Ortalama tepkime hızı, tepkimenin belli zaman aralığındaki hızıdır.
IV. CS (g) + 3O (g) → CO (g) tepkimesinde gaz mol sayısı azaldığında sabit sıcaklık ve hacimde
2
2
2
V. Aktifleşmiş kompleks oluşturan moleküller ürün veya tekrar girenleri oluşturabilir.
Buna göre Osman, III., IV. ve V. yargıları doğru cevaplamıştır.

B. TEPKİME HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1. TEK VE ÇOK BASAMAKLI TEPKİMELER VE HIZ
ˇ Az sayıda taneciğin tepkimeye girdiği ve tek basamak üzerinde yürüyen tepkimelere tek
basamaklı (basit) tepkimeler denir.
ˇ Bir tepkime ikiden fazla taneciğin çarpışması sonucu gerçekleşiyorsa bu tepkime birden
fazla basamakta gerçekleşebilir. Tepkimenin gerçekleştiği bu basamaklar serisinin topla-
mına tepkime mekanizması, bu ara basamaklardan oluşan tepkimelere çok basamaklı (me-
kanizmalı) tepkimeler denir.
ˇ Kimyasal tepkime hızı ile girenlerin derişimleri arasındaki ilişkiyi gösteren bağıntıya tep-
kimenin hız ifadesi (hız bağıntısı, hız denklemi) denir.
ˇ Hız denklemi, her tepkime için deney sonuçlarından elde edilir.
ˇ Tek basamakta gerçekleşen tepkimenin hız bağıntısı, reaktiflerin molar derişimlerinin tepki-
me denklemindeki katsayıları üs olarak yazıldıktan sonra birbiri ile çarpışmasıyla elde edilir.