Page 28 - Eğitim Bilimleri Çalışma Yaprakları

REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM EĞİTİM BİLİMLERİ

PSİKOLOJİK DANIŞMA YAKLAŞIMLARI • Her birey kendini gerçekleştirme gizil gücüyle dünyaya gelir.

• İnsan davranışlarını yöneten en güçlü güdü de kendini ger-
PSİKANALİTİK YAKLAŞIM çekleştirme güdüsüdür.
• Kurucusu Freud’dur. • İnsanın davranışlarını belirleyen en önemli gerçek, onun
• İnsan, doğası gereği kötü ve yıkıcıdır. Çünkü insan cinsellik kendini algılayış biçimidir. İnsan davranışlarını değiştirmek
ve saldırganlık dürtüleriyle dünyaya gelir ve davranışlarını için önce onun öznel gerçeğini değiştirmek gerekir.
da bu dürtüler belirlemektedir.
• Kişilik; id, ego ve süper egodan oluşur ve id, ego ve süper • Danışana koşulsuz saygı gösterilmeli, danışman içten ve sa-
ego arasındaki denge sağlanarak biçimlendirilmeye çalışılır. mimi olmalı, empatik bir anlayış geliştirmelidir.
• İnsan davranışları bilinçaltı süreçlerle ilgilidir. Bu bilinçaltı • Tedavi yöntemleri arasında koşulsuz kabul, saydamlık, em-
süreçleri bilinç düzeyine çıkarmak ve içgüdüsel eğilimlerden pati ve içe bakış gibi yöntemler yer alır.
gerçek eğilimlere yönelmek sürecin en önemli amacıdır. İnsancıl Yaklaşımda Benlik
• Bireyin sorunları onun psikoseksüel gelişimi ile ilgilidir. Benlik: Benlik, bireyin ne olduğu, ne olmak istediği ve çevresince
• Davranışların kaynağı bireyin geçmiş yaşantılarıdır. (Özellik- nasıl tanındığı konularındaki bilinçliliğidir.
le 0-6 yaş arası çocukluk yaşantıları) Öz Benlik: Bireyin doğuştan getirdiği, sahip olduğu benliktir.
• Tedavi yöntemleri arasında serbest çağrışım, hipnoz, rüya ana- Özbenlik bireyin gerçek benliğidir.
lizi, transferansın analizi, dil sürçmesi gibi yöntemler yer alır. İdeal Benlik: Bireyin sahip olmak istediği benliktir.
Kişilik şu sistemlerden oluşur: Benlik Saygısı (Öz Saygı): İdeal benlik ile öz benlik algısı ara-
Bilinç: Farkında olunan duygu ve düşüncelerin bulunduğu sındaki farktır. İdeal benlik ile öz benlik arasındaki fark az ise
bölümdür. benlik saygısı yüksek, ikisi arasındaki fark çok ise benlik saygısı
Bilinçaltı (Bilinç Öncesi): Bilinç düzeyinde olmayan, ancak dik- düşük olur.
kat yoğunlaştırıldığında hatırlanan duygu ve düşüncelerin bulun-
duğu bölümdür. BİLİŞSEL YAKLAŞIM
Bilinçdışı: Farkında olmadığımız duygu ve düşüncelerin bulun- • Kurucusu Aaron Beck’tir.
duğu bölümdür. • Bireylerin ruh sağlığının bozulmasının nedeni, otomatik ola-
İd: Kişiliğin en erken gelişen, ilkel boyutudur. Kişiliğin bu bölü- rak geliştirdikleri olumsuz düşüncelerdir.
münde açlık, cinsellik, haz, susuzluk, acıdan kaçma gibi ihtiyaçlar • Danışma sürecinde amaç, danışanın otomatik olarak geliş-
bulunmaktadır. tirdiği bu olumsuz düşünceler şemasına ulaşmak, danışanın
Ego: İdden sonra gelişen ve gerçeklik ilkesine göre çalışan kişilik olumsuz düşüncelerini tanımasına yardımcı olmak ve bun-
boyutudur.
dan sonra da bu düşüncelerini değiştirerek şemayı yeniden
Süper ego: Sosyal yaşamda diğer insanlar tarafından aktarılan oluşturmaktır.
geleneksel değerler ile toplumsal, ahlaksal ve kültürel alışkanlık-
ların içselleştirilmiş şeklidir. • Bireyin yaşadığı sorunlar, olayların kendisinden değil o olay-
ları algılama ve değerlendirme biçiminden kaynaklanır.
DAVRANIŞÇI YAKLAŞIM
• Önemli temsilcileri arasında Skinner ve Watson vardır. • İnsanın psikolojik sorunlarının, kendi yaşantısı ve geleceği
• İnsan bazı refleksler dışında doğuştan hiçbir şey getirmez. ile ilgili mantık dışı algı, inanç ve yorumlardan kaynaklandı-
ğını savunur.
Kişilik de tamamen doğumdan sonraki öğrenmelerle oluşur.
Dolayısıyla öğrenmede çevre çok önemli bir etkiye sahiptir. • Tedavi yöntemleri arasında bibliyoterapi, sineterapi, atılgan-
lık eğitimi gibi yöntemler yer alır.
• İstenmedik kişilik özellikleri, bireye olumlu davranışların ka-
zandırılması ile giderilebilir. FENOMENOLOJİK YAKLAŞIM
• Davranışın kazandırılmasında öğrenme kuramlarından ya- • Temsilcileri; Kelly, Snygg, Combs’tur.
rarlanılır.
• Bireyin davranışını biçimlendiren en önemli etken, onun ken-
• Tedavi yöntemleri arasında sistematik duyarsızlaştırma, bi- dini ve çevreyi o andaki anlamlandırış biçimi, başka bir de-
çimlendirme, model alma ve model gösterme, eşik yöntemi yişle bireyin o andaki fenomenidir.
gibi yöntemler yer alır. • Davranış kim tarafından ortaya konmuşsa o birey davranışı
İNSANCIL YAKLAŞIM en doğru şekilde anlamlandırır. Bu değerlendirmeye feno-
• Önde gelen temsilcileri arasında Maslow ve Rogers vardır. menolojik ya da görüngüsel değerlendirme denilmektedir.
• Hümanist felsefeden etkilenmiştir; insan özünde iyi, rasyo- • Dışarıdan gözlenen davranışlar, gözleyen bireylere göre
nel, güvenilir ve değerli bir varlıktır. farklı anlamlar taşıyabilir. O davranışı anlayabilmek için dav-
• Psikolojik sağlığın temeli, bireyin benlik kavramı ile kendi ya- ranışı yapan bireye, davranışın ne anlama geldiğini sormak,
şantıları arasındaki bağdaşımdır. bireyin iç dünyasına girmek gerekir.
• Bireyin yaşantıları ile benlik kavramı arasındaki uyuşmaz- • Danışma sürecinde deneysel çalışmalardan uzak durulur,
lık, uyumsuzluk oluşturur; bu da bireyin psikolojik sağlığını edebiyat ve güzel sanatların her dalı insanın doğasını anla-
olumsuz etkiler. mada bir fenomen olarak kullanılır.
317