Page 7 - 2025 MEB Şube Müdürü GYS Özetin Özeti

YÖNETİMDEETİK MEB GYS ÖZETİN ÖZETİ

ETİK ETİK - AHLAK İLİŞKİSİ

Etik; ahlak felsefesi, özelde “nasıl davranmalı?”, genelde ise Ahlak ve etik birbirinden ayrı kavramlardır. Ama çoğu yazar bu
“nasıl yaşamalı?” sorularını cevaplayan görüşleri inceleyen ve iki kavramı aynı anlamda kullanmış ve çoğunlukla ahlak kavra-
analiz eden felsefe dalıdır. mını kullanmayı tercih etmişlerdir. Etik ile ahlakın aynı anlamda
Etik, kişilerin yapacakları tercihleri ve nasıl davranacaklarını olmamasının sebebi, etiğin ahlak felsefesi; ahlakın ise etiğin
etkileyen ve doğru ya da iyinin ne olduğunu ortaya koymayı araştırma konusu olmasındandır.
hedefleyen bir sanat, hayat tarzı, eylem kuralı ya da ahlak ilke- Ahlak, belirli bir toplumda belirli bir dönemde, kişilerin veya
etik türüdür.EDİTÖR YAYINLARI
sidir. kişi gruplarının uymakla yükümlü oldukları davranış şekilleri ve
kurallarıdır. Ahlak bilimi olan etik ise; yarar, iyi, kötü, doğru gibi
ETİĞİN AMACI kavramları irdeleyen ve inceleyen, bireysel ve grupsal davranış-
ların ilişkilerinin hangisinin doğru, hangisinin yanlış olduğunu
Etiğin amacı, bireye toplum içerisinde diğerleriyle birlikte yaşar-
ken iyi temellendirilmiş ahlaki kararları kendi başına verebilecek ortaya koyan ahlaki ilkeler, değerler ve standartlar sistemidir.
durumda olmayı ve kendi başına var olabilmeyi öğretmektir.
ETİK - HUKUK İLİŞKİSİ
ETİĞİN KONUSU Devlet tarafından yasalarda yazılı olarak belirtilen ve maddi bir
• Ahlaki koşulların anlamlarıyla, yaptırıma bağlanan hukuk kuralları, etik kavramının kapsadığı
• Ahlaki kararların yer aldığı koşullarla, gibi toplumsal yaşamı mümkün kılan kurallar dizisidir.
• Ahlaki ilkelerin açıklanmasıyla ilgilenir. Toplumsal düzeni pekiştirerek uyumsuzluğu ortadan kaldırması
adına yasalar ve etik kurallar arasındaki uyum önemlidir. Ancak
etik - hukuk ilişkisi zaman zaman çelişkili olabilir. Kanuni olan
ETİĞİN GÖREVİ
ama etik dışı olarak adlandırılacak davranışlar olabilir. Örneğin,
Etiğin görevi, hangi somut amaçların tek tek iyi, herkes için ula- bir parti liderinin oy almak için tutamayacağı sözler vermesi top-
şılmaya değer amaçlar olduğunu belirlemek değil; daha çok lum açısından etik karşılanmayabilir ancak, bu davranışın yasa
ölçütleri belirleyerek bu ölçütlere göre öncelikle hangi amacın iyi dışı bir durum olduğu da söylenemez.
bir amaç olarak kabul edilmesinin bağlayıcı olabileceğini gös-
termektir. ETİĞE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR

ETİK TÜRLERİ Kültür
1. Betimleyici Etik Taylor’un ifadesiyle kültür, bir toplumun üyesi olarak insanoğlu-

Ahlak alanına bilimsel yaklaşımın uygulanmasının bir sonucu nun öğrendiği bilgi, sanat, gelenek-görenek ve benzeri yetenek
olan betimleyici etik, ahlak ve ahlaki eylem bağlamında, olan ve alışkanlıkları içine alan karmaşık bir bütündür. Kültür, bir örgü-
olgularla ya da olması gereken olgularla ilgilenir. Diğer bir ifa- tün içindeki birey ve grupların davranışlarını yönlendiren normal
deyle ahlaki inançlarımızla ilgili sosyolojik ya da psikolojik olgu- davranış kalıpları, inançlar, tutumlar ve alışkanlıklar sistemidir.
ları ifade eder. Bu etik anlayışı norm bildirmek ya da kural koy-
mak yerine, sadece insan eylemini gözlemleyerek eylemlerin Değer
sonuçlarını betimler. İnsan, hayatı boyunca fikirleri doğrultusunda ya da dışarıdan
gelen bir uyaranın etkisiyle tavır alma durumunda kalır. Her
2. Normatif Etik durum bir değer duygusuna dayanarak gerçekleştirilir. Geniş

Normatif etik insan varlıklarına, neyin doğru ve neyin yanlış, anlamda söylenirse, her türlü amaç ve hedeflerle, ilişki ve çıkar-
neyin iyi ve neyin kötü olduğuyla, bazı durumlarda, ne yapıp ne lar, tutkular, her tür idealler, güç ve iktidar, sevgi ve nefretler,
yapmamaları gerektiğiyle, hayatta hangi amaçların peşinden inanma ve inkârlar, dostluklar, sadakat ve doğruluklar bir değer
gitmeleri, hayatlarını nasıl sürdürmeleri gerektiğiyle ilgili bilgi ifade eder ve aynı zamanda da bir değere dayanır.
veren, insanların ahlaki eylemleri için düzenleyici ilkeler getiren
Norm
Normlar, toplumun varlığını sürdürmesi için bireylerin belirlen-
3. Meta Etik
miş bir düzen içinde, aralarında iş birliği yapmaları gerekliliğini
Bu etik türü, normatif etiğin ortaya koyduğu ahlaki yargılar üze- sağlayacak unsurlardır. Norm kavramı, bir sosyal grubun kendisi
rine konuşur, bu yargılarda adı geçen kavramları ve söz konusu için ilke edindiği ve grup üyelerinin davranışlarını yönlendiren
kavramlarla yargıların manalarını, işlevlerini ve birbirleriyle olan davranış kuralları bütünü, ahlâk alanında doğru eylemi belirle-
ilişkileri inceler. Dolayısıyla, meta etik, ahlaki hayatla ilgili öner- yen kural, uygun davranış için standart, eylemlerde temele alı-
meler ileri süren etiğin de bir üst düzeyine çıkarak, onun üzerine nan davranış ilkesi, değeri yargılamak ya da değer biçmek için
bir söylem olmak durumundadır. kullanılan ölçü olarak ifade edilmektedir.

57