Page 37 - tyt-konsensus-felsefe

20. Yüzyıl Felsefesi Test - 75

1. Metafizik, mantık, matematik ve sözde-bilim kapsamı 3. Husserl, bilincin özüne ve gerçekliğin bizatihi kendisine eriş-
içinde kalan önerme ya da hipotezlerin yanlışlanamaz menin yöntemi olarak epokheyi veya paranteze almayı öne-
oldukları yerde, bilimsel hipotezler yanlışlanabilir hipo- rir. Paranteze alma, “nesnel dünya ile ilgili herhangi bir bakış
tezler olmak durumundadırlar, zira onlarla bağdaşmaz açısı veya görüşten uzak durma” anlamına gelen özel bir fe-
olan gözlemler vardır. Buna göre, ısıtıldığı zaman gen- nomenolojik tekniktir. Husserl, dünyanın var olup olmadığıyla
leşmeyecek bir metal örneği gözlemleyecek olsaydık ilgili bir iddiada bulunmayı reddederek, bütün fenomenleri,
eğer, “ısıtılan bütün metallerin genleştiği” hipotezinin deneyimin bütün unsurlarını paranteze alır. Bu açıdan bakıl-
yanlış olduğunu bilirdik. Popper’a göre, bilimsel ve do- dığında, onun nesneler, başka insanlar ve kültürel durumlar
layısıyla yanlışlanmaya elverişli hipotezlerin en önemli da dâhil olmak üzere, deneyimlenmiş hayatın baştan sona
özelliği, onların yanlış olma riskini alarak birtakım şeyle- tüm akışını paranteze aldığı söylenebilir. Husserl’e hayatı
rin olmasını yasaklamalarıdır. Üzerinde yanlışlama ya- keşfetme imkânı veren şey, işte bu fenomenolojik epokhedir,
felsefe profesörleri olarak görev yaptıkları kabul edilir. YAYINEVİ
pamayacağımız alanlardan elde edilen bilgilerin doğru yani zihnin bütün ön yargı ve kabullerini askıya alma işlemidir.
veya yanlış olduklarını hiçbir zaman bilemeyiz. Husserl’ın felsefi yöntemiyle ilgili,
Poper’ın metafizik, matematik, mantık alanlarıyla il- I. Paranteze alma metodunu kullandığı
gili yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?
II. Zihinsel epoke yaptığı
A) Kesin bilgiler elde edilemeyeceği için terk edilmelidir. III. Fenomenlerin bilgisini reddettiği
B) Bilgileri bilimler tarafından onaylanmadıkça güvenil- yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
memelidir.
C) Bilim haline gelince kadar bu alanlara güvenilme- A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
melidir. D) II ve III E) I ve III
D) Bu alanlardaki sorular bilimler tarafından konu edil- 4. Nurettin Topçu’nun felsefesinin merkezinde ahlak gö-
melidir. rüşleri vardır. Çatışmacı ahlak anlayışlarını eleştirir.
E) Bu alanlar bilimsel yöntemi kullanmaya başlamalıdır. Onun ahlak felsefesinin temeli “hareket” kavramıdır.
Hareket, düşüncenin içsel hâlidir. İnsanın var olması,
2. 20. yüzyıl felsefesinin önemli bir özelliğinin de profes- düşünme ve hareketle ilgilidir. Hareket, biyolojik olarak
EDİTÖR
yonelleşme olduğu, onun önemli ölçüde profesyonel-
leşmeyle belirdiği, bu çağın felsefesini şekillendiren yer değiştirme anlamında değildir. İnsanın kendini ve
filozofların hemen tamamının üniversitelerde maaşlı başka varlıkları değiştirebilmesiyle alakalıdır. Düşüne-
rek hareket etme özelliğine sahip olan insana üstün bir
Felsefede profesyonelleşme eğilimi, aslında 18. yüzyıl- varlık tarafından amaç verilmiştir. İnsanın amacı sonsuz
da, Aydınlanmayla başlamıştı. Buna rağmen, 19. yüzyıl olana ulaşmaktır. Sonsuz olan Allah’tır. Özgür irade sa-
filozoflarının önemli bir bölümü üniversite dışında kal- hibi olan insan, bilerek ve isteyerek harekette bulunur;
mıştı. Bu dönemde sadece idealistlerin büyük Alman harekette bulunması insanlık vasfını kazandığını göste-
üniversitelerinde kürsü sahibi oldukları yerde, Comte, rir ve harekete devam etmesi isteği onun sonsuz olana
Mill, Marx, Kierkegaard ve Schopenhauer kurumsal ulaşma niyetinden kaynaklanır.
bağları olmayan bağımsız filozoflar olarak ortaya çık-
mışlardı. Oysa 20. yüzyılda felsefe tamamen kurumsal Nurettin Topçu felsefesinde “hareket” ile hangi du-
olarak icra edilen, üniversitelerde ve araştırma enstitü- rum anlatılmaktadır?
lerinde yürütülen bir faaliyet haline gelir.
A) Kişinin fiziksel mekânda sürekli yer değiştirmesi
Parçada 20.yy. felsefesinin 19.yy felsefesinden han-
gi açıdan farkı anlatılmaktadır? B) Canlı bir yapı olarak toplumsal değişimin sürekli de-
vam etmesi
A) Profesyonel olarak üniversitelerde görev yapmak
C) İnsanlar arası ilişkilerin kesintisiz olarak sürdürül-
B) Kendinden önceki düşünce yapılarını eleştirmek
mesi
C) Felsefeyi sadece entelektüel bir düşünme şekli ola-
rak görmek D) İnsanın kendini ve başka varlıkları değiştirebilmesi
D) Felsefenin eski problemlerini tamamen terk etmek E) İnsanın bir varlık olarak kendini bozmadan aynı şe-
E) Felsefe ile dinleri yeniden bağdaştırmak kilde varlığını sürdürmesi

• İnorganik Katman: Cansız varlıklar ve madde. Algı etkin olarak kullanılır. Bu sicidir. Ona göre, düşüncenin üretilmesinde başlıca kaynak olan dil, onu kulla-
katmandaki varlıkların yer kaplama, ısınma ve düşme özellikleri bulunur. Bu nanlardan bağımsız değildir. Dil, uygarlığın gelişimi ile değişir ve kendi kendini
katmanla fizik ilgilenir. yeniler. Gökberk tarih bilincinin değişmenin başladığı yerde belirdiği kanısında-
Türkiye’de Felsefi Düşünceye Katkıda Bulunan Bazı Felsefeciler dır. Bizde ise ancak Tanzimat’tan sonra tarih bilinci oluşmaya başlamıştır. Ulus-
Macit Gökberk: Felsefe dilinin yalınlaşması, terim karmaşasının giderilmesi ve laşma, bir toplumun tarihselliği demektir.
kavramların sınırlanması alanlarında önemli çalışmalarda bulunan Türk felsefe-

153