Page 33 - tyt-konsensus-felsefe

18. Yüzyıl - 19. Yüzyıl Felsefesi Test - 62

1. Gerçekten de Fransız Aydınlanmacıları ya da philosop- 3. Kant, bilginin sınırlarını gözler önüne sererken, aslında
heları, sayısal olarak her geçen gün genişleyen mutsuz metafiziğin imkânsız olduğunu göstermiş olur. Başka
orta sınıfın temsilcileri olarak hareket ediyorlardı. Eski bir deyişle, insan zihinsel donanımının ötesinde veya
imtiyazlı sınıf ve kurumların yani aristokrasinin ve kili- fenomenal dünyanın gerisinde ne tür bir gerçeklik oldu-
senin, kadim düşünce ve klasik otoritelere bağlanma ğunu asla bilemez. Dolayısıyla, en azından klasik veya
eğilimi gösterdiği yerde, onlar artık okuyabilen orta sınıf Kant’ın adlandırdığı şekliyle dogmatik metafizik, onun
üyelerine yeni reformist düşüncelerini aktardılar. Orta gözünde bir bilgi kümesi meydana getirebilmesi imkân-
sınıfın biraz daha varlıklı üyelerinin tuttuğu pansiyonlar- sız bir disiplindir. Metafiziğin bilim olamamasının, me-
da yaşayıp, kafe ve salonlarda tartışan bu filozoflar, bü- tafizik alanında bilgiye erişilememesinin nedeni, onun
yük ölçüde 17. yüzyıl filozoflarının düşüncelerini miras konusunu oluşturan zihinsel ya da maddi töz veya Tanrı
EDİTÖR YAYINEVİ
almışlardı. benzeri kendiliklerin algıya konu olamamalarıdır.
Parçada aydınlanma düşüncesi hangi toplumsal sı- Kant’a göre bir durumun insan bilgisine konu olabil-
nıf ile ilişkilendirilmektedir? mesinin şartı nedir?
A) Mutsuz orta sınıf A) Çeşitli otoritelerden onay alması
B) Mutlu aristokrat sınıfı B) İnsana doğru bilgi verecek alandan olması
C) Cesur ve yürekli asker sınıfı C) Bilimler tarafından üretilmiş olması
D) İhtiraslı siyaset ve yönetici sınıfı D) İnsan duyu organlarına konu olması
E) Dünyadan uzak din adamları ve ruhban sınıfı E) Dinler tarafından onaylanmış olması

2. Aydınlanmaya çok radikal bir eleştiri yönelten, çağı- 4. Rousseau, “doğan çocuğun, yetişkin bir insan ya da
nın belli başlı gelişmelerini tartışmasız bir heyecanla adam olmadan önce, çocuk olmasını istediğini, onun
karşılamak yerine, bu gelişmelerin sakıncalı sonuçları kendi görme, düşünme ve hissetme tarzları bulundu-
olabileceği düşüncesiyle eleştirel bir görüş ortaya ko- ğunu” belirtir. Çocuğun ihtiyaçları hemen tamamen fi-
yan Rousseau’nun felsefesi, kaçınılmaz olarak iki yönlü ziki ihtiyaçlar olduğuna göre, çocukluk dönemi boyunca
bir görünüm arz eder. Bu açıdan bakıldığında, onun bir duyulara dayanan negatif eğitimin bilginin araçları olan
yandan insanın geçmişteki mutlu özgürlüğüne, diğer organları geliştirmesi, yetkinleştirmesi gerekir. Çocuğun
yandan da geleceğin yönetimi altındaki tüm yurttaşların soyutlamalarla uğraşacak düzeyde ve güçte olmadığı-
iradelerini temele alacak rejimi ya da politik düzeninin nı belirten Rousseau açısından, çocuğu zorunluluğun
tesisi veya tasarlanmasına yöneldiği söylenebilir. Çün- farkına varmasını sağlayacak şekilde, şeylerle temasa
kü ona göre filozofun en önemli görevi, insan doğasının sokarak terbiye etmek büyük bir önem taşır.
gerçekten ne olduğunu gözler önüne sermek ve sonra
da bu serimin ışığında, iyi bir politik düzenin unsurları Rousseau’ya göre kişinin eğitiminin temel amacı ne
veya koşullarını belirlemektir. olmalıdır?

Parçadan Rousseau’nun siyaset düşünceleriyle il- A) İnsanın geleceğe ve geleceğin gereklerine hazır bir
hale getirilmesi
gili,
B) Kişinin kendi varlığı ve insanlıkla ilgili soyut kavram-
I. Eleştirel bir yaklaşımı vardır.
ları öğrenmesi
II. İnsan doğası ve buna uygun bir yönetimi benimser. C) Kişiye, üstün bir insan olmak için gereken bilgi ve
III. İnsan özgürlüğün öne çıkartır. donanımın kazandırılması

yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) İnsanın doğasına ve doğal gelişimine uygun yaşa-
masını sağlamak
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Kişinin toplumun ve dönemin gereklerini karşılaya-
D) I ve II E) I, II ve III cak biçimde yetiştirilmesi

• Daha çok burjuva sınıfına hitap eden dönemin felsefi eserleri problem mer- • 18. yüzyılda öne çıkan felsefi içerikli edebi kitaplardan bazıları şunlardır:
kezli ve akla yöneliktir. • Mary Wollstonecraft → Kadın Hastalıklarının Gerekçelendirilmesi
• 18 - 19. yüzyıl felsefesinin dil ve edebiyatla olan ilişkisi başta Fransa olmak • D’Alembert & Dideror → Ansiklopedi
üzere bütün Avrupa’da görülür.
• Edebiyatta romantizm akımı ortaya çıkmıştır. Romantizm, toplumun bütün • Voltaire → Candide
kesimine hitap eden ve sade bir dilin kullanıldığı akımdır. • Goethe → Genç Werther’in Acıları
• 19. yüzyıldaki Türk edebiyatı da romantizm akımından etkilenmiştir. Namık • Rousseau → Emilie
Kemal, Ahmet Mithat, Ziya Paşa ve Abdülhak Hamit romantizmin edebiyatı-
mızdaki temsilcilerinden bazılarıdır.
127