Page 35 - tyt-konsensus-felsefe

18. Yüzyıl - 19. Yüzyıl Felsefesi Test - 68

1. Sıkı bir liberal olarak Mill, hayatı boyunca demokrasinin 3. Kant’a göre ahlak bilgisi, insanların davranışlarından
savunuculuğunu yapmıştır. Demokratik yönetim tarzına bağımsız olmak anlamında apriori bir bilgidir. Buna gö-
adeta iman eden Mill, bununla birlikte demokrasinin, re, insanlar yalan söyleseler veya birbirlerine zaman
demokratik bir yönetim altında yaşayan insanların iyi zaman işkence etseler de onların doğruyu söylemeleri
eğitilmedikleri, karşıt görüşlere tolerans göstermedikleri veya insan hayatına saygı göstermeleri gerektiği doğru
ve doğrudan çıkarlarını zaman zaman toplumun genel olmaya devam eder. Yani, “insanların doğru söylemeleri
iyiliği adına feda etmeye gönüllü olmadıkları zaman yü- gerektiğini” bildiren ahlak yargısını, insanların doğruyu
rümeyeceğine inanıyordu. O, özellikle de demokrasinin söyleyip söylemediklerine bakarak doğrulayamayız.
bireyselliği önemsememe ve azınlıkları bastırma eğilimi Söz konusu ahlak yargısı insanların fiili davranışların-
karşısında endişeye kapılıyordu. Bu yüzden, tüm eser- dan bağımsız bir biçimde, yani apriori olarak doğrudur.
EDİTÖR YAYINEVİ
leri boyunca kişisel özgürlüğün, güçlü bir karakter gelişi- Çünkü zorunluluk ve tümellik, Kant’ın epistemolojisi ve
mine imkân vermenin önemine değinirken, özgürlükleri bilimsel bilgi anlayışında da gördüğümüz üzere, apri-
ve karakter gelişimini güçlendirecek yol ve çareler üze- oriliğin özellikleridir. Kant işte bu yüzden, genel olarak
rinde durdu. ahlak filozofunun, özel olarak da kendisinin görevinin
apriori önermelerin ahlak alanında nasıl mümkün oldu-
Parçaya göre demokrasinin sorunsuz olarak yürü-
ğunu göstermekten oluştuğunu öne sürer.
yebilmesinin koşulu aşağıdakilerden hangisidir?
Parçada Kant ahlak bilgisinin hangi özelliğini vurgu-
A) Yöneticilerin kendi çıkarlarını toplumun çıkarları ön-
cesinde görmeleri lamaktadır?
B) Güçlü ve otoriter iktidarlara dayanması A) Bilimsel bir yargı olduğu
C) Bireylerin farklılıklara karşı gerektiği kadar hoşgörü B) İnsana göre değiştiği
ve tolerans sahibi olmaları C) Dini bilgilerden etkilendiği
D) Güçlü ve sürdürülebilir ekonomik alt yapı sahibi D) Deneyimlere dayanmadığı
olma
E) Toplumdan topluma değiştiği
E) Diğer toplumlarla güçlü ve etkili iletişim sağlayabil-
me

2. Soyluyla köle arasındaki en önemli farklılık, Nietzsc-
he’ye göre birincisinin aktif güçle, buna mukabil ikincisi-
nin reaktif güçle karakterize olmasıdır. Nietzsche reaktif 4. D’Alembert’in felsefesi, aynı zamanda matematiksel bilgi
güçlerin ancak köle ahlakına vücut verirken, aktif güç- ve soyutlamanın temel özelliği olan açıklık ve dakikliği şi-
lerin soylu veya asilin ahlakını, efendi ahlakını yarattık- ar edinmiş bir felsefeyi ifade eder. Aslında o, bundan da
larını söyler. Bu açıdan bakıldığında, yalnızca aktif güç öte 17. yüzyılda Galileo, Newton ve Descartes tarafından
kendini olumlar, farklılığını onaylar ve ayrılığını eğlence- gerçekleştirilen doğanın matematikselleştirilmesi işlemini
nin ve oyunun bir objesi haline getirir. Oysa reaktif güç, 18. yüzyılda büyük bir güçle devam ettiren kişiydi. Doğal
itaat ettiği zaman bile, aktif gücü sınırlar, ona sınırlayıcı düzenin özü itibariyle işleyişi geometrinin ilkelerine uy-
kurallar ve sınırlar getirirken, hiç kuşku yok ki negatif ru- gun olarak açımlanabilecek yasalar tarafından yapılan-
hun kontrolü altında bulunur. Kısacası, aktif güçteki evet dırıldığına inanıyordu. Bütün doğal fenomenlerin temel
deyiş ya da olumlama reaktif güçte hayıra ve olumsuzla- matematiksel ilkeler yoluyla açıklanması gerektiğini sa-
maya dönüşür. Nietzsche işte bundan dolayı, farklıya ve vundu. Doğal düzeni oluşturan bütün olay ve süreçlerin,
kendinden olmayana hayır diyen köle ahlakının bir tep- temeldeki matematiksel yapının gerçekliğini yansıttığını
kinin ve hınç duygusunun sonucu olduğunu öne sürer. düşünüyordu.
Nietzsche "Efendi ahlakının" hangi farklılığını vurgu- Aşağıdaki düşüncelerden hangisi D’Alembert’in dü-
lamaktadır? şüncesine uygun değildir?
A) Bireysel farklılığını olumsuz görme A) Felsefesi düşünce matematiksel dildedir.
B) Her durumda kendine güvensizlik B) Açıklık ve dakikliği önemsemiştir.
C) Topluma uyum zorunluluğu hissetme C) Descartes’ın düşüncelerinden etkilenmiştir.
D) Kendini sınırlayan kurallar koyma D) Evrende matematiksel bir düzeni savunur.
E) Bireysel farklılıklarını olumlu görme E) Newton fiziğine karşı çıkmıştır.
139