Page 34 - tyt-konsensus-felsefe

18. Yüzyıl - 19. Yüzyıl Felsefesi Test - 66

5. Kant, apriori bilgiyi açıklayabilmek için Kopernik’in ast- 7. La Mettrie iki temel eserle ün kazanmıştır: Histoire na-
ronomi alanında yaptığı gibi, bir hipotez değişikliğine türelle de’ ame (Ruhun Doğal Tarihi) ve L’Homme ma-
gitmenin kaçınılmaz olduğu sonucuna varır. İnsanlar, chine (Makine İnsan). Söz konusu iki eserde, bilimsel
jeosantrik sistemle tatmin edici bir astronomi teorisine olgu ve teorilerin ampirik alanından, anatomi, fizyoloji,
bir türlü ulaşamayınca, Kopernik başka bir hipotezi, hel- kimya, tıp gibi bilgi dallarının mantıksal bir uzantısı ola-
yosantrik sistemi denemeye karar verir. Hipotez başarılı rak gördüğü felsefeye doğru hareket ederek, geleneksel
olmuştur yani o, gezegenlerin veya güneş sisteminin düalizmleri şiddetle eleştirir ve tinsel tözün hiçbir şekil-
merkezine, dünya yerine güneşi koyunca, tatmin edici de var olmadığını göstererek mutlak bir materyalizme
bir teoriye ulaşmış ve daha önce çözülemeyen prob- varır. La Mettrie’nin her iki eserine de ortak olan bir
lemlerin çözülebildiğini görmüştür. Fenomenler her iki başka husus, onun önce Lockeçu ampirisizmden veya
EDİTÖR YAYINEVİ
hipotezde de aynı fenomenlerdir; değişen sadece hipo- duyumculuktan hareketle zihin içeriklerinin doğal dün-
tezdir, bakış açısıdır. Buna göre Kant, bilgide insanların yadan bağımsız hiçbir gerçekliği olmadığını savunması
dış dünyaya uyduğu hipotezinin yerine, dış dünyanın ve ve bu temel üzerinde ruhun tinselliği görüşünü yıkarak,
nesnelerin insan zihninin yapısına uyduğu hipotezini doğada tam bir sürekliliğin bulunduğunu iddia etmesidir.
geçirir. Onun gözünde nasıl ki ön yargı insanları yeni bir Parçadan La Mettrie’nin hangi varlık düşüncesini
epistemolojik hipoteze geçmekten alıkoyan şey, sadece eleştirdiği anlatılmaktadır?
ve sadece ön yargı olmak durumundadır.
A) Varlığın yalnızca maddeden oluştuğu
Kant’a göre kişilerin doğru bilgiyi bulmasını sağla- B) Varlığın algı ve düşünceden oluştuğu
yan yöntem aşağıdakilerden hangisidir?
C) Varlığın fenomen olduğu
A) Aklı etkin olarak çalıştırmak D) Varlığın iki ayrı tözden meydana geldiği
B) Cesaretle yeni hipotezler deneyebilmek E) Varlığın insandan bağımsız olduğu
C) Geçmiş bilgi birikiminden yararlanmak
D) Bilimsel yöntem ve teknikler kullanmak
E) Otoritelerin düşüncelerinden yararlanmak

8. Mill’e göre yararcı teori mutluluğun artırılması yanında,
mutsuzluğun önlenmesine ve azaltılmasına da önem
6. Marks, tarih teorisini olup bitmiş olan şeyleri açıklamak verir. Yine birçok insanın mutlu olmadan da yaşayıp git-
ya da belli tarihsel koşullar gerçekleştiği zaman olabile- tiği, kendi bireysel mutluluğunu daha değerli saydığı bir
cek olanları tahmin etmek için değil insanlığın bir bütün şey uğruna feda ettiği doğru olmakla birlikte, Mill’e göre
olarak kaderiyle ilgili kehanette bulunmak ve çok daha bu bir şey, mutluluğun kendisi veya mutluluğun gerek-
önemlisi dünyayı baştan aşağı değiştirmek için kullanır. tirdiği bir şey olması durumundadır. Başka bir deyişle,
Proletarya devrimi ve sınıfsız toplum, onun gözünde insanın kendi payına düşen mutluluktan bir özveriyle
kapitalist bir ekonominin özünde var olan çelişkilerin vazgeçmesi soylu bir davranış olmakla birlikte, bu ken-
zorunlu sonuçları olmak durumundadır. Onlar, belir- dini feda etmenin de bir amacı olması gerekir. Örneğin,
li ampirik koşullar gerçekleştiği zaman zuhur etmeleri bir kahraman ya da bir şehit, kendisinin yaptığı büyük
muhtemel olan şeyler değil kesinlikle zuhur etmek zo- fedakârlığın başkalarını bu tür fedakârlıkları göze al-
runda olan değişimlerdir. Diyalektiği kendisinden aldığı maktan kurtaracağına inanmasaydı, aynı şekilde dav-
Hegel gibi Marks için de insanlık tarihinin içinde barın- ranır mıydı?
dırdığı her sosyal sistemin kaçınılmaz olarak karşıtına Parçadan insan davranışlarıyla ilgili hangi yargıya
dönüştüğü bir zorunlu gelişme süreci olarak anlaşılması ulaşılabilir?
gerekir.
A) İnsan hiçbir durumda kendi mutluluğundan vazgeç-
Parçaya göre Marks’ın düşünceleri için, mez.

I. Hegel’in düşüncelerinden etkilenmiştir. B) İnsanın tüm davranışlarının altında mutlaka bir mut-
II. Diyalektik dönüşüm düşüncesini savunmaktadır. luluk ve fayda amacı vardır.
III. Toplumların zorunlu dönüşümünü reddetmiştir. C) İnsanlar mutlu olmaktan çok mutsuz olmamak için
çalışırlar.
yargılarından hangileri söylenemez?
D) Bazen yapılan fedakârlıklar insan mutluluğunu en-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III gelleyebilir.
D) I ve II E) I ve III E) İnsanın yaptığı bütün davranışlar insanı mutlu eder.
136