Page 78 - tyt-tum-dersler-konu

532 ÇEVRE VE TOPLUM
ŞİMŞEK- YILDIRIM KURAKLIK

Ɖ Şimşek, iki bulut arasında elektrik boşalması sıra- Ɖ Meteorolojik kuraklık yağış
sında gerçekleşen çizgi biçimindeki ışıktır. Yıldırım değerlerinin uzun bir süre
bulutla yer arasındaki elektrik iletimidir. Yıldırımlar boyunca normal değerlerin
can kaybına ve yangınlara neden olmaktadır. Yıldı- altında olmasıdır.
rımdan korunmak için paratoner adlı bir araç, binalara
monte edilmekte, bu araç enerjiyi toprağa aktarmak- Ɖ Tahmini en zor, etkileri daha geniş olan afettir.
tadır. Yıldırım tehlikesine karşı tek ağaç, direk tarzı Ɖ Kuraklık doğal afetler içerisinde en zor anlaşılanlar-
şeylerden uzak durulmalı, yüksek yerlerden çukur dandır. Özel ve detaylı incelemeler gerektirir.
yerlere geçilmelidir. Tehlike esnasında alçak yerde Ɖ Afrika’da; Somali, Kenya, Etiyopya (Oromia, Oga-
çömelip beklemeliyiz. den)’da etkisi fazladır. Hindistan’da (1990), Çin’de
(1907), Rusya’da (1921), kuraklıktan dolayı milyon-
larca insan hayatını kaybetmiştir.
EDİTÖR YAYINEVİ
Ɖ Uzun sürelerde oldukça büyük zararlar doğurur.
Ɖ Tarımsal alanlar ve hidrolojik kuraklık gibi türleri de
HEYELÂN bulunur.

Ɖ Farklı etkilerle ağırlaşan top-
rak kütlelerinin eğimli yamaç-
lar boyunca aşağı doğru kay- ORMAN YANGINLARI
masına heyelân denir. Orman yangınları günümüzün
Ɖ Heyelânın gerçekleşebilmesi Ɖ en büyük felâketlerindendir.
için eğimin fazla olması ve toprağın özellikle yağış-
larla suya doygun olması gerekir. Ɖ Doğal nedenlerden olabileceği

Ɖ Heyelâna karşı alınabilecek en iyi tedbir bu riskin gibi insan kaynaklı yangınlar
da vardır.
Coğrafya duvarları yol kenarlarına yapılmalıdır. Yüzey suyunun Ɖ Türkiye’de özellikle Akdeniz ikliminin yaşandığı yer-
olduğu yerlerde yerleşme yapılmamasıdır. İstinat
lerde yangın riskleri çok yüksektir.
akışa geçmesi için kanallar yapılmalıdır.
Ɖ Bitki örtüsünün arttırılması heyelânı engellemez.
Ɖ Türkiye’de en çok heyelân Doğu Karadeniz’de mey-
dana gelmektedir. (Trabzon, Rize, Kastamonu)
Ɖ En çok heyelân görülen mevsim ise ilkbahardır. TÜRKİYE'DE DEPREMLER
Ɖ Dünya’da Güneydoğu Asya’da (Hindistan - Çin) daha
çok yaşanmaktadır. Alp-Himalaya, And, Kayalık ve Ɖ Türkiye, Alp-Himalaya deprem kuşağı üzerinde ve
Sierra Nevada heyelan olaylarının yaşandığı diğer Afrika, Avrasya, Arap levhaları arasında yer alır. Dep-
yerlerdir. rem kuşaklarını üç kuşakta toplayabiliriz.

1. Kuzey Anadolu Fay Kuşağı (KAF): Saroz Körfezi'n-
den başlar, Marmara Denizi, İzmit Körfezi, Adapazarı,
Bolu, Düzce, Çankırı, Merzifon, Suluova, Erbaa, Niksar,
Erzincan, Erzurum, Bingöl ve Muş’u etkileyerek Van
ÇIĞ Gölü’nün kuzeyine kadar uzanır.
Ɖ Dağlarda biriken karların
yamaç boyunca aşağı doğru
hareket etmesine çığ denir.
Çığ olayını iç kuvvetler, rüz- 2. Batı Anadolu Fay Kuşağı (BAF): Ege Bölgesi’nde ve
gâr, canlıların hareketi, gök Güney Marmara’da çöküntü alanlarında yer alır. Bakır-
gürültüsü başlatabilir. çay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes grabenleri, İzmir
Ɖ Çığ için kar yağışı ve eğimin fazla olması gerekir. Körfezi, Edremit Körfezi kıyıları, Ulubat, Manyas, Bursa,
Ɖ Türkiye’de en çok Doğu Anadolu’da meydana gelir. Yenişehir, İnegöl, İznik bu kuşakta bulunur.
(Bitlis, Tunceli, Bingöl)
Ɖ Kayalık Dağları (ABD), And Dağları (G.Amerika) ve
Himalayalar’ da çokça rastlanılır.

Ɖ Çığı önlemek için ağaçlandırma, yamaçta setler ve 3. Doğu Anadolu Fay Kuşağı (DAF): Kızıldeniz üzerin-
duvarlar yapılmalıdır. Kar perdesi çekilmelidir. Halk den Lut Gölü hattından Hatay, Kahramanmaraş, Adıya-
bilinçlendirilmeli, yapay çığlar gerçekleştirilmelidir. man, Malatya, Hazar Gölü, Elazığ, Bingöl, Varto güzer-
gahını izleyip KAF ile birleşir.