Page 74 - tyt-tum-dersler-konu
P. 74
BÖLÜM
5 ATMOSFER VE İKLİM
ATMOSFER 6. Sesi, sıcaklığı ve ışığı dağıtarak iletilmesini sağlar.
Yer çekiminin etkisiyle Dünya’yı çepeçevre saran gaz 7. Dünya ile dönerek sürtünmeden doğacak yanmayı
tabakasıdır. Beş katmandan oluşur. önler.
ŗ NO
Ɖ Atmosferin en dış katmanıdır.
¡ Ay'da atmosfer olmadığı için iklim olayları görülmez.
EDİTÖR YAYINEVİ
EKZOSFER Ɖ Yer çekimi azaldığı için gazlar ¡ Atmosfer yerden yansıyan ışınlarla ısındığından her
çok seyrektir.
(690 ve üstü) 100 m yükseklere çıktıkça 0,5°C sıcaklık azalır.
Ɖ Haberleşme uyduları bu kat- ¡ Yere ve zamana göre oranları en çok değişen gaz-
mana yerleştirilir. lar su buharı ve karbondioksittir.
¡ Atmosferin bünyesinde %78 azot, %21 oksijen ve
Ɖ Radyo dalgalarının ve haber- %1'de diğer gazlar bulunur.
leşme sinyallerinin yansıtıldığı
TERMOSFER katmandır. ¡ Dünya ile beraber atmosfer de döndüğünden Dün-
(80 – 690 km) ya'nın dönüş hızını hissetmeyiz.
Ɖ En sıcak katmandır. (1000-
1650°C arası) İklim: Geniş bir alanda hava olaylarının gösterdiği uzun
süreli (40 - 100 yıl) ortalama durumdur. Kesindir. Klima-
toloji tarafından incelenir.
MEZOSFER
Ɖ Göktaşlarının yanmasını, parça- Hava Durumu: Dar alanda görülen kısa süreli hava
(ŞEMOSFER) lanmasını sağlayıp yeryüzüne olaylarıdır. Tahmin yapar. Meteoroloji tarafından incele-
(50 – 80 km) direkt düşmesine engel olur. nir. Sinoptik haritaları üzerinde gösterilir.
Ɖ Yatay yönlü hava hareketleri İklim ve Hava Durumunu Karşılaştırma
görülür.
STRATOSFER Ɖ Zararlı ışınların süzülmeye baş- İKLİM HAVA DURUMU
(18 – 50 km) ladığı katmandır.
Ɖ Su buharı olmadığından iklim Ɖ Geniş alanda etkili, Ɖ Dar alanda etkili,
olayları görülmez. Kısa süreli,
Ɖ Uzun süreli, Ɖ
Ɖ Yeryüzüne en yakın katmandır. Ɖ Değişkenlik fazla,
Ɖ Kalınlığı Ekvator'da fazla (18 Ɖ Değişkenlik az,
km) kutuplarda azdır. (6 – 7 km) Ɖ Güneşli, bulutlu, yağ-
Nedenleri: Yer çekimi, çizgisel Ɖ Sıcak, kurak, yağışlı murlu gibi terimler kul-
hız ve sıcaklık farklılığıdır. gibi terimler kullanılır. lanılır.
TROPOSFER
(10 – 18 km) Ɖ Su buharının tamamı burda ŗ NO
olduğundan iklim olayları görü-
lür. Atmosferdeki gazların %75’i İklim ile hava durumunda benzer olan yer özellikle
buradadır. Ekvator’dur. Nedeni Güneş ışınlarının geliş açıları
Ɖ Yerden yükseldikçe 200 m’de fazla değişmediği içindir.
1°C sıcaklık azalır.
İklim Etkileri
Atmosferin Etkileri (Faydaları): Bitki örtüsü Yerleşme
1. İklim olaylarının oluşumunu sağlar. (Troposfer) Ulaşım
Toprak
2. Güneş’ten gelen zararlı ışınları tutar. Sanayi
3. Dünya’nın aşırı ısınıp, soğumasını önler. Tarım İKLİM Konut tipi
4. Güneş ışınlarını dağıtarak gölgelerin tam karanlık Hayvan türleri Beslenme
olmasını önler. (Diffüzyon olayı) Sular Giyinme
5. Meteorların (göktaşı) parçalanmasını sağlar.
Dış kuvvetler Turizm