Page 74 - tyt-tum-dersler-konu
P. 74

BÖLÜM

                   5                        ATMOSFER VE İKLİM








             ATMOSFER                                       6.  Sesi, sıcaklığı ve ışığı dağıtarak iletilmesini sağlar.
             Yer  çekiminin  etkisiyle  Dünya’yı  çepeçevre  saran  gaz   7.  Dünya ile dönerek sürtünmeden doğacak yanmayı
             tabakasıdır. Beş katmandan oluşur.                önler.
                                                               ŗ    NO
                            Ɖ   Atmosferin en dış katmanıdır.
                                                               ¡ Ay'da atmosfer olmadığı için iklim olayları görülmez.
                              EDİTÖR YAYINEVİ
               EKZOSFER     Ɖ   Yer  çekimi  azaldığı  için  gazlar     ¡ Atmosfer yerden yansıyan ışınlarla ısındığından her
                              çok seyrektir.
              (690 ve üstü)                                    100 m yükseklere çıktıkça 0,5°C sıcaklık azalır.
                            Ɖ   Haberleşme  uyduları  bu  kat-    ¡ Yere ve zamana göre oranları en çok değişen gaz-
                              mana yerleştirilir.              lar su buharı ve karbondioksittir.
                                                               ¡ Atmosferin  bünyesinde  %78  azot,  %21  oksijen  ve
                            Ɖ   Radyo  dalgalarının  ve  haber-  %1'de diğer gazlar bulunur.
                              leşme  sinyallerinin  yansıtıldığı
              TERMOSFER       katmandır.                       ¡ Dünya ile beraber atmosfer de döndüğünden Dün-
              (80 – 690 km)                                    ya'nın dönüş hızını hissetmeyiz.
                            Ɖ   En  sıcak  katmandır.  (1000-
                              1650°C arası)                 İklim: Geniş bir alanda hava olaylarının gösterdiği uzun
                                                            süreli (40 - 100 yıl) ortalama durumdur. Kesindir. Klima-
                                                            toloji tarafından incelenir.
               MEZOSFER
                            Ɖ   Göktaşlarının yanmasını, parça-  Hava  Durumu:  Dar  alanda  görülen  kısa  süreli  hava
              (ŞEMOSFER)      lanmasını  sağlayıp  yeryüzüne   olaylarıdır. Tahmin yapar. Meteoroloji tarafından incele-
               (50 – 80 km)   direkt düşmesine engel olur.  nir. Sinoptik haritaları üzerinde gösterilir.


                            Ɖ   Yatay  yönlü  hava  hareketleri   İklim ve Hava Durumunu Karşılaştırma
                              görülür.
              STRATOSFER    Ɖ   Zararlı ışınların süzülmeye baş-    İKLİM             HAVA DURUMU
               (18 – 50 km)   ladığı katmandır.
                            Ɖ   Su  buharı  olmadığından  iklim   Ɖ   Geniş alanda etkili,  Ɖ   Dar alanda etkili,
                              olayları görülmez.                                     Kısa süreli,
                                                             Ɖ   Uzun süreli,     Ɖ
                            Ɖ   Yeryüzüne en yakın katmandır.                     Ɖ   Değişkenlik fazla,
                            Ɖ   Kalınlığı  Ekvator'da  fazla  (18   Ɖ   Değişkenlik az,
                              km) kutuplarda azdır. (6 – 7 km)                    Ɖ   Güneşli,  bulutlu,  yağ-
                              Nedenleri:  Yer  çekimi,  çizgisel   Ɖ   Sıcak,  kurak,  yağışlı   murlu gibi terimler kul-
                              hız ve sıcaklık farklılığıdır.   gibi terimler kullanılır.  lanılır.
              TROPOSFER
               (10 – 18 km)  Ɖ   Su  buharının  tamamı  burda   ŗ    NO
                              olduğundan  iklim  olayları  görü-
                              lür. Atmosferdeki gazların %75’i   İklim  ile  hava  durumunda  benzer  olan  yer  özellikle
                              buradadır.                     Ekvator’dur.  Nedeni  Güneş  ışınlarının  geliş  açıları
                            Ɖ   Yerden  yükseldikçe  200  m’de   fazla değişmediği içindir.
                              1°C sıcaklık azalır.
                                                            İklim Etkileri
             Atmosferin Etkileri (Faydaları):                 Bitki örtüsü                     Yerleşme
             1.  İklim olaylarının oluşumunu sağlar. (Troposfer)                               Ulaşım
                                                                 Toprak
             2.  Güneş’ten gelen zararlı ışınları tutar.                                       Sanayi
             3.  Dünya’nın aşırı ısınıp, soğumasını önler.        Tarım          İKLİM         Konut tipi
             4.  Güneş  ışınlarını  dağıtarak  gölgelerin  tam  karanlık   Hayvan türleri      Beslenme
                olmasını önler. (Diffüzyon olayı)                  Sular                       Giyinme
             5.  Meteorların (göktaşı) parçalanmasını sağlar.
                                                            Dış kuvvetler                      Turizm
   69   70   71   72   73   74   75   76   77   78   79