Page 6 - 10. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

D
DOĞAL SİSTEMLEROĞAL SİSTEMLER 1.
ÜNİTE

DÜNYA’NIN TEKTONİK OLUŞUMU

DÜNYA’NIN YAPISI

* Dünya bilim adamları evrenin oluşumuyla ilgili olarak birçok teori ortaya atmışlardır.
* Bu teoriler arasında en çok tutulanı Big Bang (Büyük Patlama) teorisidir.

* Big Bang teorisine göre evren, yaklaşık olarak 13,7 milyar yıl önce bir patlamayla oluştu. Pat-
EDİTÖR YAYINEVİ
lamanın devamında evren genişledi.

* Edwin Hubble adlı bilim adamı, galaksilerin birbirinden ayrıldığını keşfetti.
* Büyük Patlama (Big Bang) teorisine katkı sunan bilim adamlarından bir diğeri de Stephen
Hawking’tir.

* Evrenin oluşumundan yaklaşık 10 milyar yıl sonra oksijen, gaz ve toz bulutlarının dönmesiyle
Güneş Sistemi oluştu.

* Yoğun gazlar, Güneş Sistemi’ni diğer gazlar da belirli bölgelerde toplanarak gezegen ve uyduları
meydana getirdiler. Dünya da bu şekilde oluştu.

* Dünya kendi ekseni etrafında dönünce dışardan içeriye doğru soğumaya başladı.
* Bu dönme sonucunda sıcaklık ve yoğunlukları farklı olan yer kabuğu (litosfer), manto ve çekir-
dek katmanları oluştu.

YER KABUĞU (LİTOSFER-TAŞ KÜRE)
* Yerin üst katmanıdır. Kayaçlardan oluşmaktadır,
bundan dolayı litosfer veya taş küre adı da verilir. Yer kabuğu Yer kabuğu
Yoğunluğu diğer katmanlara göre azdır. Yer kabuğu
* Yer kabuğunun kalınlığı okyanus tabanlarında az, Manto
karalarda fazladır.

* Yer kabuğu Dünya’nın yaklaşık yüzde birini oluşturur.
* Sial (silisyum ve alüminyum - granitik kabuk) ve sima (silisyum ve magnezyum - bazaltik kabuk)
olmak üzere ikiye ayrılır.

* Sial karaların altında kalın, okyanusların altında incedir. Sima ise karaların altında ince, okya-
nusların altında kalındır.

MANTO (PİROSFER - ATEŞ KÜRE)
* Alt ve üst manto diye ikiye ayrılır. İç kuvvetlerin kaynağıdır. Akışkan ve kızgın hâldedir.
Dünya’nın yaklaşık üçte ikisini oluşturur.