Page 11 - 10. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ §
10 10 DOĞAL SİSTEMLER

* Yeryüzünde ilk kıvrım dağları Prekambriyen’de meydana gelen Huron kıvrımlarıdır. Kaledoniyen
dağlarına Norveç ve İskoçya’da rastlanır.

* Senozoik'te meydana gelen Alp - Himalaya kıvrımı buna örnektir. Paleozoik’in sonlarına doğru
gerçekleşen kıvrım hareketine Hersinyen kıvrımları denir. Rusya’daki Urallar ile ABD ve Kana-
da’daki Appalaşlar örnek olarak verilebilir.

EPİROJENEZ (KITA OLUŞUMU)
EDİTÖR YAYINEVİ
* Kara kütlelerinin bir bütün olarak yükselmesi ya da alçalması olayına epirojenez denir.
Alçalma Yükselme
* Dış kuvvetler biriktirme yaparsa, Dış kuvvetler aşındırırsa,

* Buzullar artarsa, * Buzullar erirse yükselme gerçekleşir.
* Volkanik dağ oluşurken (tüf) gerçekleşir. *

* Kara yükselince deniz seviyesi geriler. Deniz altındaki bazı yerler kara haline gelir. Kıyı taraçaları
oluşabilir. Karaların yükselmesine bağlı olarak deniz seviyesi geriler. Bu olaya regresyon denir.
Denizlerin karaya doğru ilerlemesine transgresyon denir.

Deniz gerilemesi Deniz ilerlemesi
(Regresyon) (Transgresyon)

Yükselme Alçalma

N
NOTOT
y Yer kabuğunu oluşturan levhalar manto üzerinde belirli bir dengede durmaktadır. Buna izos-
tatik denge denir.

VOLKANİZMA Krater
Kül, Lapilli ve
* Magmanın yeryüzüne çıkması ya da yeryüzüne volkan bombası
kadar sokulması olayına volkanizma denir.
Maar Kaldera
* Volkanik patlama belirli bir noktada gerçekleşirse
merkezi, bir hat boyunca olursa çizgisel, belirli bir
alan boyunca oluşursa alansal püskürme adını
alır.