Page 122 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
122
122 DESTAN / EFSANE
8. (I) Efsane ve destandaki bazı olaylar 10. Ay Kağan’ın; yüzü gül, ağzı ateş, gözleri
gerçek olarak kabul edilir. (II) Destanla- ela, saçları ve kaşları kara, perilerden daha
rın tamamında bir tarihî olay işlenir, bu güzel bir erkek evladı oldu. Bu çocuk anne-
durum bazı efsaneler için de geçerlidir. sinden ilk sütü emdikten sonra konuştu
(III) Ayrıca her iki edebî türde de olaylar ve çiğ et, çorba ve şarap istedi. Kırk gün
günümüz dünyasında var olan mekânlarda sonra büyüdü ve yürüdü. Ayakları öküz
geçer. (IV) Ancak efsanelerde sosyal ayağı, beli kurt beli, omuzları samur omzu,
hayattan ve kültürden izlere rastlanırken göğsü ayı göğsü gibiydi. At sürüleri güder
destanlarda sosyal hayata ve kültüre dair avlanırdı. Oğuz’un yaşadığı yerde çok büyük
EDİTÖR YAYINEVİ
özellikler yer almaz. bir orman vardı. Bu ormanda çok büyük
ve güçlü bir gergedan yaşıyordu. Bir cana-
Parçadaki bilgi yanlışı aşağıdaki değişiklik-
lerden hangisiyle giderilebilir? var gibi olan bu gergedan at sürülerini ve
insanları yiyordu. Oğuz cesur bir adamdı ve
A) I. cümle yerine “Efsanelerdeki olaylar gergedanı avlamaya karar verdi.
gerçek olarak kabul edilirken destan-
lardaki olaylar tamamen hayal ürünü- Oğuz Kağan Destanı’ndan alınan yukarı-
dür.” cümlesi getirilerek daki parçadan hareketle aşağıdakilerden
hangisine ulaşılamaz?
B) II. cümle yerine “Destanların tama-
mında bir tarihî olay işlenir. Bu durum A) Benzetmelerde doğadan yararlanıldığı
efsaneler için de geçerlidir.” cümlesi ge- B) Olağanüstülüklerin görüldüğü
tirilerek
C) Avcılık yapıldığı
C) III. cümle yerine “Destanlarda mekân
günümüz dünyasıyken efsanelerde D) Kahramanlıklara yer verildiği
mekân bilinmeyen, günümüz dünyasına E) Gök Tanrı inancının var olduğu
ait olmayan bir yerdir.” cümlesi getiri-
lerek
11. Bu destanın esas hikâyesi, idealist bir
D) I. cümle yerine “Efsane ve destanlar- İslam cengâverinin olağanüstü olaylarla
daki olayların gerçeklikle hiçbir ilişkisi
yoktur.” cümlesi getirilerek dolu macerasından ibarettir. Hikâyenin asıl
kahramanı ise İslam dini uğrunda sadece
E) IV. cümle yerine “Efsanelerde de des- Rumlar ve diğer kâfirlerle değil, cinler,
tanlarda da sosyal hayata ve kültüre devler, cadılarla da çarpışmak zorunda
dair özellikler yer alır.” cümlesi getiri- kalır. Destanda başkahramanın atı “Aşkar
lerek
Devzâde” de önemli bir yer tutmaktadır.

9. Dinî nitelikli efsanelere .............. denir. Yukarıda verilen açıklama aşağıdaki eser-
lerden hangisiyle ilgilidir?
Tanımdaki boşluğa aşağıdaki terimlerden
hangisinin getirilmesi gerekir? A) Danişmentnâme B) Battâlnâme
C) İskendername D) Bozkurt Destanı
A) söylence B) menkıbe C) mitoloji E) Kitab-ı Dede Korkut
D) masal E) mit