Page 389 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

HÜCRE BÖLÜNMELERİ
HÜCRE BÖLÜNMELERİ 1. ÜNİTE 389
HÜCRE BÖLÜNMESININ GEREKLILIĞI Sentromer: Kromozomlarda kardeş kromatitleri bir ara-
• Belirli gelişim evrelerinden geçerek olgunlaşan bir da tutan kısma denir. Kromozom sayısı kadar sentromer
hücreden yeni hücrelerin oluşması olayına bölünme vardır.
denir. Kinetokor: Sentromer üzerinde iğ ipliklerinin tutunduğu
• Bir hücrenin bölünebilmesi için bazı şartların oluşması özel bölgeye denir.
gerekir. Bunlar; Homolog Kromozomlar: Biri anneden diğeri babadan
2 3
› r /r (yüzey / hacim) oranın bozulması, gelen, karşılıklı lokuslarda aynı özelliğe ait genleri bulun-
duran kromozom çiftlerine denir.
› Hücrenin belirli bir büyüklüğe ulaşması,
› Sitoplazmanın hücreye sığmaması, 1 2 3 4
EDİTÖR YAYINLARI
› Çekirdeğin hücreyi yönetmekte zorlanması,
A A a a
› Hormonların uyarıcı etkisi,

› Hücre zarının madde alışverişinde yetersiz kalması
gibi sebeplerdir.
D D d d

X Y
Kromozom
X -Y : Homolog kromozom 3 - 4 : Kardeş kromatit
Gen Nükleotid 1 - 2 : Kardeş kromatit 2 - 3 : Kardeş olmayan kromatit
Çekirdek

Alel Gen: Homolog kromozomların karşılıklı lokuslarında
DNA
yer alan aynı karaktere ait gen çiftlerine denir.
DNA: Canlılarda genetik bilgileri taşıyan materyaldir.
K Kromozom Ile Ilgili Terimlerromozom Ile Ilgili Terimler Canlılarda DNA miktarı değişiklik gösterebilir.
Nükleotit: DNA'nın yapı birimlerine denir.
Kromatin İplik: Ökaryotik hücrelerin çekirdeği içerisinde
yer alan ip yumağı şeklinde DNA ve proteinden oluşan Gen: DNA'nın görev birimleridir. Genler karakterleri be-
kalıtsal yapıya denir. lirleyen kalıtım birimleri olup harflerle simgelenir (A, a,
Kromozom: Hücre bölünmesi sırasında kromatin iplik- D, d). Bir organizmadaki genlerin tümüne genom denir.
lerin kısalıp kalınlaşmasıyla oluşan yapıya denir. Kromo- Diploit (2n) Hücre: Homolog kromozomlara sahip hüc-
zom sayısıyla canlıların gelişmişliği arasında ilişki yoktur. relerdir.

Monoploit (n=haploit) Hücre: Homolog kromozomların
Kromatit sadece birini bulunduran hücrelerdir.
Sentromer bölgesi
Kromozom Formülü: Otozom (vücut kromozomu) + Go-
İğ iplikleri nozom (eşey, cinsiyet kromozomu)
Kromozom Kinetokor › İnsanda dişi bireylerin kromozom formülü: 44 + XX

Kromatin (23 çift homolog kromozom)
› İnsanda erkek bireylerin kromozom formülü: 44 +
Kardeş kromatitler XY (23 çift homolog kromozom)
Karakter: Kalıtım veya çevrenin etkisi ile ortaya çıkan
Kardeş Kromatitler: Şekil ve yapı bakımından birbirinin özelliklerdir. Saç rengi, göz rengi, kan grubu gibi özellik-
aynısı olan kromatitlere denir. Eşlenen bir kromozomun ler insanlarda görülen karakterlerdir.
iki parçasından her biridir. Kardeş kromotitlerin genleri
birbirinin aynısıdır. Lokus: Bir genin kromozom üzerindeki yeridir.