Page 486 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 486
486
• Şeyhülislamlar, zamanla dinî konular dışında; örf, âdet TÜRK DÜNYASI’NDA YETIŞMIŞ BAZI BILIM
ve geleneklerle ilgili hususlarda, kiliselerdeki seçim ih- INSANLARI
tilaflarını halletme konusunda, mühim devlet işlerinde,
savaş ilanında, barış yapılmasında, ıslahatların uygu- Akşemseddin (1390-1459): Çok yönlü ilim insanı ve tıp
lanmasında da fetva makamı oldular. alimidir. Fatih’in hocası olarak bilinmektedir. Akşemsed-
din hastalıkları, kalıtımsal olan ve mikrop yoluyla geçen
OSMANLI EĞITIM KURUMLARI şeklinde ikiye ayırdı. Avrupa’daki Louis Pasteur (Pastör)
• Medreseler; Osmanlı Devleti’nde âlimlerin yetiştirildiği ve Robert Koch (Rabırt Koh) gibi bilginlerin öncüsü oldu.
ve bilginin üretildiği yerlerdi. Ali Kuşçu (1403-1474): Babası Uluğ Bey’in “Doğanba-
• Osmanlı medreseleri, Islami ilimleri üst düzeyde öğre- şı’sı olduğu için “Kuşçu” lakabıyla anıldı. Fatih Sultan
EDİTÖR YAYINLARI
terek insanların yararına sunmayı amaçladı. Mehmet tarafından Ayasofya Medresesi müderrisliğine
• Medreselerde tefsir, hadis, kelam ve fıkıh gibi temel tayin edildi. Osmanlı Devleti’nde Hoca Sinan Paşa, Molla
Islami ilimlerin yanında matematik, astronomi, fizik, Lütfi ve Mehmet (Mirim) Çelebi gibi önemli gök bilimcile-
mantık ve felsefe gibi akli ilimler de okutuldu. rinin yetişmesini sağladı. Ay’ın haritasını çıkaran ilk bilim
• Fatih’in yaptırdığı Sahn-ı Seman Medreseleri ve Ka- insanı olarak tarihe geçti.
nuni Sultan Süleyman Dönemi’nin Süleymaniye Med-
reseleri zamanlarının zirve yapan eğitim kurumları Uluğ Bey (1394-1449): Asıl adı Muhammed Turğay olan
oldu� Uluğ Bey Timur’un torunudur. Devlet adamlığından ziya-
• Osmanlı’da eğitimin temel yapısını medreseler oluş- de, bilimsel çalışmalarıyla tanındı. Ingiltere’de Greenwi-
tururken bunun yanında cami ve kütüphanelerde de ch Gözlemevi’ni kuran John Flamsteed (Con Fileymstid)
buna benzer eğitim faaliyetlerinde bulunuldu. “Britanya Gök Tarihi” adlı eserini hazırlarken, Zîc-i Uluğ
• Medreseler dışında ülkenin her tarafına yayılmış olan Bey’den yararlandı. Batı bilim dünyası Uluğ Bey’i “XV.
tekke ve zaviyeler de halkın manevi yönden yetişme- Asır Astronomu” unvanına layık görürken Milletlerarası
sinde ve çeşitli sıkıntılara düşmüş olanların problem- Astronomi Derneği de Ay yüzeyindeki bir kratere onun
lerinin halledilmesinde önemli rol oynadılar. adını verdi.
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. Osmanlı Devleti'nde toplum yönetenler ve yönetilenler 2. Osmanlı devlet bürokrasisinde, seyfiye sınıfı yönetim
olmak üzere iki sınıfa ayrılmıştır. Devlet adına herhan- ve askerlik işlerinden, kalemiye sınıfı idari ve mali iş-
gi bir resmi görev yürütenlere asker, çiftçi ve esnaftan lerden sorumluyken eğitim ve yargı işlerinden ilmiye
oluşan halk sınıfına ise reaya denilmişti. sınıfı sorumlu tutulmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi yöneten sınıfından yöne- Bu durumun;
tilen sınıfa geçişi sağlamaz? I� merkezi otoritenin zayıflaması,
A) Istifa etme II� devlet idaresinin kolaylaşması,
B) Tayin edilme III� yönetimde ikililiklerin yaşanması
C) Görevden alınma gelişmelerinden hangilerine neden olduğu söyle-
D) Emekli olma nebilir?
E) Azledilme A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
Çözüm: Bir memurun bir yerden başka bir yere tayin edil- Çözüm: Devlet işlerinin yürütülmesi için oluşturulan ku-
mesi memurun bulunduğu konumunu değiştirmez. rumlar devlet yönetimini kolaylaştırmıştır