Page 487 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 487
OSMANLI'DA
OSMANLI'DA SÖZLÜ VE YAZILI KÜLTÜR - OSMANLI'DA ZANAAT, SANAT VE KÜLTÜR FAALIYETLERISÖZLÜ VE YAZILI KÜLTÜR - OSMANLI'DA ZANAAT, SANAT VE KÜLTÜR FAALIYETLERI 4. ÜNITE 487
OSMANLI’DA SÖZLÜ VE YAZILI KÜLTÜRÜN • Destan geleneği yazılı edebiyatta da varlığını sürdür-
müştür. Bunun en güzel örnekleri Battalnameler, Da-
TOPLUM HAYATINA ETKILERI nişmendnameler ve Saltuknameler gibi eserlerdir.
• Islamiyet öncesinde oluşmaya başlayan ve Osmanlı
Dönemi’nde zirveye çıkan sözlü edebiyat ürünleri, bu • Osmanlılarda yazılı kültürün önemli bir bölümünü Is-
ürünlerin yazıya geçirilmesiyle zenginleşen halk ede- lam medeniyeti etkisiyle gelişen divan edebiyatı oluş-
biyatı ve Islamiyet etkisiyle oluşan Divan Edebiyatı, turur.
Osmanlı’daki sözlü ve yazılı kültürün en güzel örnek- • Saray çevresi ve Bursa, Edirne ve Istanbul gibi belirli
lerini oluşturur. şehirlerde oluşan divan edebiyatında; sanat ön planda
• Türklerin Islamiyet’i kabulünden önce dini törenlerde olduğu için konu değil, konunun işleniş biçimi önemli
ve bazı sosyal etkinliklerde söylenen destanlar ve şiir- olmuştur.
• EDİTÖR YAYINLARI
ler sözlü edebiyat ürünlerini oluşturmaktaydı. • Yazılı kültür Osmanlı’da Türk kültürünün korunmasın-
• Türklerin Islamiyet’e geçmeleri ardından Anadolu’ya da ve yaşatılmasında önemli bir işlev görmüştür.
yerleşmeye başlamaları sonucu Orta Asya sözlü kül-
II. Murat Dönemi’ndeki K
türü, Anadolu ve Islam kültürüyle etkileşime geçerek II. Murat Dönemi’ndeki Kültürel Gelişmelerültürel Gelişmeler
yeni bir sözlü kültür geleneğini başlatmıştır. • Ülkesinde kültür ve ilim hayatını yükseltmek için her
• Eski Türk destanlarında ve şiirlerinde yer alan vatan fedakarlığı göze alabilen Sultan Murat, ilim adamı ve
sevgisi, kahramanlık gibi temalar Osmanlı’nın fetih ha- bilginlere karşı son derece cömert davrandı.
reketlerine de yansımış Türk halkının verdiği destekle • Türk diline önem veren padişah, Türkçe eserler yaz-
cihat ve gaza hareketleri hız kazanmıştır. dırdığı gibi birçok yabancı eserin de tercümesini sağ-
• Başta Yıldırım Bayezid, Çelebi Mehmet ve II. Murat ol- ladı.
mak üzere padişahlar, sözlü kültürün taşıyıcıları olan • Âşık Paşa’nın yazdığı “Garipname” adlı eser Türkçe
âşık ve ozanlara yakın ilgi göstermiş ve bu kültürün yazımı teşvik edilen eserlerdendir.
korunmasında önemli katkılar sunmuşlardır. •
• Sarayın, özellikle hanım sultanların himayesinde olan II. Murat, Danişmentli ve Selçuklu dönemlerinden beri
devam eden Fars kültürünün etkilerini unutturmaya
saz şairleri, usta-çırak ilişkisiyle yetişmiş; kahveha- çalıştı.
neler, panayırlar ve köy odaları gibi yerlerde okunan
şiirler, anlatılan hikayeler ve destanlar sözlü kültürün • Türk diline ait önemli eserler olan Yazıcızâde Ali’nin
yaşatılmasını sağlamıştır. “Tevârih-i Âl-i Selçuk”u; Molla Arif Ali’nin “Danişmend-
• XV. yüzyıldan itibaren en çok görülen sözlü edebiyat nâme”si; Şeyhî’nin “Hüsrev ve Şirin”i; Mercimek Ah-
ürünü halk hikayeleridir. met’in “Kâbusnâme”si Yazıcızâde Mehmet Efendi’nin
• Destan ve şiir geleneğinin Züleyha, Ferhat ile Şirin, “Muhammediyye ” adlı eseri II. Murat Devri’nde ya-
Arzu ile Kamber gibi çok bilinen aşk hikayeleri halk zıldı.
arasında çok tutulmuştur. • Ayrıca Edirne, Bursa, Selanik, Ipsala ve Ergene’de
yaptırdığı muazzam eserler sebebiyle II. Murat’a
Edirne ve Topkapı saraylarında başlatılan helva soh-
betleri de bir başka sözlü kültür geleneği olarak Os- “Ebu’l Hayrat” unvanı verilmiştir.
manlı’daki üst ve orta sınıfı bir araya getirmiştir. Şair Sultanlar
Şair Sultanlar
• Türkülerin, ilahilerin, marşların söylendiği, oyunların • Osmanlı hanedanı, diğer pek çok hanedandan farklı
oynandığı bu toplantılar XX. yüzyılın ilk yarısına kadar olarak tarih sahnesinde sanatkâr mizaçlı sultanlarıyla
sürmüştür. yer aldı.
• Sözlü kültür ürünleri halkın ortak duygu ve düşünce- • Iyi bir eğitimden geçen Osmanlı şehzadeleri, daha zi-
lerini dile getirmeleri bakımından Türk kültürünün ko- yade musikiye ve şiire ilgi gösterdi.
runmasında ve yaşatılmasında önemli bir işleve sahip
olmuştur. • Padişahlar “divan” sahibi olacak kadar şiir yazdı.
• Osmanlı Devleti’nde yazılı kültür ürünleri Eski Anado- • Osmanlı padişahlarının birçoğu şair olup Divan ede-
lu Türkçesiyle XIII. yüzyıldan itibaren verilmeye baş- biyatı geleneğine uyarak isimleri yerine mahlaslar kul-
lanmıştır. landılar.
