Page 591 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 591

AFETLERIN NEDENLERI VE DAĞILIŞI - 3
            AFETLERIN NEDENLERI VE DAĞILIŞI - 3                                             4. ÜNİTE   591
            FIRTINA - KASIRGA                                •   Deniz altındaki volkanik patlamalar sonucu su kütlesi-
            •   Yatay yönlü hava hareketi olan                 ne bir basınç uygulandığında su kütlesi yukarı doğru
               rüzgâr; yüksek basınç merkez-                   itilir. Bu hareket deniz seviyesinin değişmesine ve bü-
               lerinden alçak basınç merkez-                   yük dalgalara neden olabilmektedir.
               lerine doğru eser.                            •   Tsunamiler derin denizlerde fazla hissedilmez, ancak
            •   Rüzgârlar, esme hızlarına göre                 sığ kıyılarda 30 metreyi geçen dalgalara neden olur.

               hafif,  şiddetli  ve  çok  şiddetli             Depremden kısa bir süre sonra kıyılarda görülen ya-
               olarak sınıflandırılmaktadır. Belirli bir hızın üzerinde   vaş ama anormal su düzeyi değişimi tsunaminin ha-
               esen rüzgârlara fırtına denir.                  bercisidir.
            •   Bofor ölçeğine göre fırtınaların saatteki hızı bazen 120   •   Depremden hemen sonra kıyılardan uzaklaşıp yüksek
       EDİTÖR YAYINLARI
               km'yi geçmektedir. Fırtınalar çoğunlukla okyanus ve   yerlere çıkılmalıdır. Tsunami sonucu büyük can ve mal
               denizlerde oluşur.                              kayıpları oluşur.
            •   Bu nedenle fırtınaların en büyük tehlikesi deniz ulaşı-  •   Yeryüzünde  tsunamilere  en  sık  Büyük  Okyanus  ve
               mında görülür. Küçük gemi ve tekneler, fırtınalarda çı-  Hint Okyanusu kıyılarında rastlanır.
               kan dalgaların etkisiyle batabilir. Fırtınalar, kıyılardaki   •   Atlas Okyanusu ve Akdeniz kıyıları tsunami bakımın-
               yol ve yerleşim birimlerini tahrip edebilir.    dan riskli bölgelerdir. Ayrıca bu bölgelerde depremler
            •   Hava hareketlerinden biri de kasırgalardır. Kasırga ve   ve volkanik olaylar sık görülmektedir.

               fırtına evleri yıkar, ağaçları kökünden söker, ağaçları
               ve canlıları uçurarak kilometrelerce uzağa atar.   YILDIRIM
            •   Fırtına denizlerde ulaşımı engeller. Can ve mal kayıp-  •   Bulutla yer arasındaki elektrik
               larına neden olur.                              iletimine  yıldırım  denir.  Yıldı-
                                                               rımlar can kaybına ve yangın-
                 › Fırtınalara komşu bölgeler arasında basınç farkının   lara neden olmaktadır.
                 fazla  olduğu  yerlerde  rastlanır.  Kasırgalara  daha   •   Can  kayıplarının  büyük  bir
                 çok tropikal kuşaklarda rastlanmaktadır.
                                                               kısmı  açık  arazide,  su  içinde,
                 › Kasırgaların çok sık görüldüğü yerlerden biri Orta   elektrikli araçlarla uğraşırken, iş makineleri kullanır-
                 Amerika  adalarıdır.  Hurricane  (Harikan)  olarak   ken veya telefonla konuşurken gerçekleşmektedir.
                 adlandırılan bu kasırgalar her yıl büyük can ve mal   •   Şimşek ve yıldırım olayları havadaki su buharıyla ilgili
                 kayıplarına neden olmaktadır.                 olduğundan  daha  çok  yağışlı  bölgelerde  görülmek-
                 › ABD'nin orta kesimlerinde sıkça görülen kasırgalara   tedir. Her mevsim yağışlı olan Ekvator ve okyanusal
                 tornado  denir.  Kuzey  Pasifik  Okyanusu'nun   iklim bölgelerinde bu tür olaylara yıl boyunca rastlanır.
                 batısında  kasırgalar ve  tayfun,  ABD'de  hurricane,   •   Akdeniz, muson iklim bölgelerinde ise bu tür olaylara
                 Hint Okyanusu'nda siklon ve Avustralya'da Willy -   daha çok yağışlı bölgelerde rastlanır. Kutuplarda ise
                 Willies olarak adlandırılır.                  bu tür olaylar görülmez.
                 › Endonezya,  Avustralya,  Bangladeş,  Hindistan,
                 ABD, Vietnam, Filipinler, Panama ve Meksika kasır-  ORMAN YANGINLARI
                 gadan etkilenen ülkelerdendir.              •   Canlı ve cansız her şeyin yan-
                                                               masına neden olan orman yan-
            TSUNAMİ                                            gınları önemli doğal afetlerden
            •   Tsunami okyanus ya da deniz-                   biridir. Yıldırım düşmesi volka-
               lerin tabanında oluşan deprem,                  nik patlamalar ve aşırı sıcaklık-
               volkan  patlaması  ve  bunlara                  lar  orman  yangınlarına  neden
               bağlı  taban  çökmesi,  zemin                   olmaktadır.
               kaymaları gibi tektonik olaylar               •   Nemli  ve  yağışlı  bölgeler  orman  yangınlarını  azalt-
               sonucu  denize  geçen  enerji                   maktadır. Nemin az olması orman yangınlarını arttır-
               nedeniyle oluşan uzun periyot-                  maktadır. Şiddetli rüzgâr, yangının yayılmasında bü-
               lu deniz dalgasını temsil eder.                 yük bir etkiye sahiptir.
   586   587   588   589   590   591   592   593   594   595   596