Page 591 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

AFETLERIN NEDENLERI VE DAĞILIŞI - 3
AFETLERIN NEDENLERI VE DAĞILIŞI - 3 4. ÜNİTE 591
FIRTINA - KASIRGA • Deniz altındaki volkanik patlamalar sonucu su kütlesi-
• Yatay yönlü hava hareketi olan ne bir basınç uygulandığında su kütlesi yukarı doğru
rüzgâr; yüksek basınç merkez- itilir. Bu hareket deniz seviyesinin değişmesine ve bü-
lerinden alçak basınç merkez- yük dalgalara neden olabilmektedir.
lerine doğru eser. • Tsunamiler derin denizlerde fazla hissedilmez, ancak
• Rüzgârlar, esme hızlarına göre sığ kıyılarda 30 metreyi geçen dalgalara neden olur.

hafif, şiddetli ve çok şiddetli Depremden kısa bir süre sonra kıyılarda görülen ya-
olarak sınıflandırılmaktadır. Belirli bir hızın üzerinde vaş ama anormal su düzeyi değişimi tsunaminin ha-
esen rüzgârlara fırtına denir. bercisidir.
• Bofor ölçeğine göre fırtınaların saatteki hızı bazen 120 • Depremden hemen sonra kıyılardan uzaklaşıp yüksek
EDİTÖR YAYINLARI
km'yi geçmektedir. Fırtınalar çoğunlukla okyanus ve yerlere çıkılmalıdır. Tsunami sonucu büyük can ve mal
denizlerde oluşur. kayıpları oluşur.
• Bu nedenle fırtınaların en büyük tehlikesi deniz ulaşı- • Yeryüzünde tsunamilere en sık Büyük Okyanus ve
mında görülür. Küçük gemi ve tekneler, fırtınalarda çı- Hint Okyanusu kıyılarında rastlanır.
kan dalgaların etkisiyle batabilir. Fırtınalar, kıyılardaki • Atlas Okyanusu ve Akdeniz kıyıları tsunami bakımın-
yol ve yerleşim birimlerini tahrip edebilir. dan riskli bölgelerdir. Ayrıca bu bölgelerde depremler
• Hava hareketlerinden biri de kasırgalardır. Kasırga ve ve volkanik olaylar sık görülmektedir.

fırtına evleri yıkar, ağaçları kökünden söker, ağaçları
ve canlıları uçurarak kilometrelerce uzağa atar. YILDIRIM
• Fırtına denizlerde ulaşımı engeller. Can ve mal kayıp- • Bulutla yer arasındaki elektrik
larına neden olur. iletimine yıldırım denir. Yıldı-
rımlar can kaybına ve yangın-
› Fırtınalara komşu bölgeler arasında basınç farkının lara neden olmaktadır.
fazla olduğu yerlerde rastlanır. Kasırgalara daha • Can kayıplarının büyük bir
çok tropikal kuşaklarda rastlanmaktadır.
kısmı açık arazide, su içinde,
› Kasırgaların çok sık görüldüğü yerlerden biri Orta elektrikli araçlarla uğraşırken, iş makineleri kullanır-
Amerika adalarıdır. Hurricane (Harikan) olarak ken veya telefonla konuşurken gerçekleşmektedir.
adlandırılan bu kasırgalar her yıl büyük can ve mal • Şimşek ve yıldırım olayları havadaki su buharıyla ilgili
kayıplarına neden olmaktadır. olduğundan daha çok yağışlı bölgelerde görülmek-
› ABD'nin orta kesimlerinde sıkça görülen kasırgalara tedir. Her mevsim yağışlı olan Ekvator ve okyanusal
tornado denir. Kuzey Pasifik Okyanusu'nun iklim bölgelerinde bu tür olaylara yıl boyunca rastlanır.
batısında kasırgalar ve tayfun, ABD'de hurricane, • Akdeniz, muson iklim bölgelerinde ise bu tür olaylara
Hint Okyanusu'nda siklon ve Avustralya'da Willy - daha çok yağışlı bölgelerde rastlanır. Kutuplarda ise
Willies olarak adlandırılır. bu tür olaylar görülmez.
› Endonezya, Avustralya, Bangladeş, Hindistan,
ABD, Vietnam, Filipinler, Panama ve Meksika kasır- ORMAN YANGINLARI
gadan etkilenen ülkelerdendir. • Canlı ve cansız her şeyin yan-
masına neden olan orman yan-
TSUNAMİ gınları önemli doğal afetlerden
• Tsunami okyanus ya da deniz- biridir. Yıldırım düşmesi volka-
lerin tabanında oluşan deprem, nik patlamalar ve aşırı sıcaklık-
volkan patlaması ve bunlara lar orman yangınlarına neden
bağlı taban çökmesi, zemin olmaktadır.
kaymaları gibi tektonik olaylar • Nemli ve yağışlı bölgeler orman yangınlarını azalt-
sonucu denize geçen enerji maktadır. Nemin az olması orman yangınlarını arttır-
nedeniyle oluşan uzun periyot- maktadır. Şiddetli rüzgâr, yangının yayılmasında bü-
lu deniz dalgasını temsil eder. yük bir etkiye sahiptir.