Page 587 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 587

AFETLERIN NEDENLERI VE DAĞILIŞI - 1
            AFETLERIN NEDENLERI VE DAĞILIŞI - 1                                             4. ÜNİTE   587
            Afet: İnsanların önlemek için tüm imkânlarını seferber etmesine rağmen engel olamadığı olaylar olarak tanımlanmak-
            tadır.
            •   Afetler doğada meydana gelen olaylar sonucunda gerçekleşen doğal afetler ve insanların çeşitli faaliyetleri sonu-
               cunda ortaya çıkan beşeri afetler olarak ikiye ayrılır.
            Başlıca afet türleri şunlardır:

                                                       AFETLER

                 JEOLOJİK        KLİMATİK - HİDROG-     BİYOLOJİK           SOSYAL           TEKNOLOJİK
                 AFETLER          RAFİK AFETLER         AFETLER            AFETLER            AFETLER
       EDİTÖR YAYINLARI
                  Tsunami          Sıcak ve Soğuk        Salgınlar          Yangınlar       Maden Kazaları
                                    Hava Dalgası
                  Deprem                              Orman Yangınları      Savaşlar        Sanayi Kazaları
                                      Kuraklık
                  Heyelan                              Böcek İstilaları  Terör Saldırıları  Ulaşım Kazaları
                                      Hortum
                Kaya Düşmesi                             Erozyon             Göçler         Nükleer Santral
                                        Sel
                                                                                               Kazaları
                 Volkanizma
                                       Çığ

                                      Kasırga
            DEPREM
            •   Bazı yerlerde yer kabuğunda şiddetli sarsıntılar gerçekleşmektedir. Bu tür doğal oluşumlu
               sarsıntılara deprem denir. Depremin şiddeti, sismograf adı verilen aletle ölçülür.
            •   Bu şiddet, birbirine doğru hareket eden kara kütleleri arasında sıkışan yerdeki enerji biriki-
               mine ve bu enerjinin açığa çıkmasına bağlıdır.
            •   Levhanın birbirini sıkıştırması ne kadar çok ise depremin şiddeti de aynı oranda fazla olur.
            •   Deprem sonucu açığa çıkan enerji, deprem dalgaları şeklinde etkisini gösterir.
            •   Deprem dalgaları P, S, R ve L olmak üzere dörde ayrılır.

                 › P (Primer) dalgalar boyuna dalgalardır.
                 › S (Sekonder) dalgalar enine dalgalardır.

                 › R (Rayleigh) ve L (Love) dalgaları yüzey dalgalarıdır. Sarsıntıya ve yıkıma neden olurlar.
            •   Depremler I ve XII arasında derecelendirilir.

            •   Mercalli cetveli olarak adlandırılan ölçeğe göre V ve daha küçük olan depremler yapılarda hasar meydana getir-
               mez. VI - XII arasındaki şiddetlerde hasar görülür.
                 › Göçme depremler karstik alanlarda görülür. Volkanik depremler ise aktif volkanların çevresinde görülür.
                 › Tektonik  depremlerin  en  çok  görüldüğü  alanlar  Okyanus  Kıyıları,  Alp  Himalaya  ve  kıvrım  kuşağı  ve  yakın
                 zamanda tektonik hareketlere uğramış yerlerdir. Bu tür yerlerde yer kabuğu etkilidir.


            VOLKANİZMA
            •   Magmanın yeryüzüne çıkmasıyla ya da yeryüzüne yakın yerlere kadar sokulmasıyla meyda-
               na gelen olaylara volkanizma denir.
            •   Volkanik olaylar sonucunda katı, sıvı ve gaz maddeler açığa çıkar. Katı maddeler lapilli de-
               nilen çakıllardan ve volkan bombası denilen çok iri materyallere kadar çeşitli büyüklükteki
               parçalardan oluşur. Bu parça yapı ve canlılara zarar vermektedir.
   582   583   584   585   586   587   588   589   590   591   592