Page 11 - 9. SINIF FİZİK PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI
P. 11
5. ünİte: ıSı ve SıcaKLıK PARAGRAF TESTİ 1
1 Termodinamik kelimesi Yunancada ısı anlamına gelen 3 Termometreler, sıcaklık ölçümünde kullanılan aletlerdir.
“termo” kelimesi ile kuvvet etkisindeki cisimlerin davra- Termometre, sıcaklığı ölçülmek istenen cisimle etkile-
nışı anlamına gelen “dinamik” kelimesinin birleştirilmesi şime girer. Cisimle termometrenin sıcaklıkları birbirinden
ile oluşturulmuştur. Fiziğin alt dallarından biri olan termo- farklı ise aralarında ısı alışverişi olur. Isı veren veya alan
dinamik; ısı, sıcaklık ve maddenin farklı sıcaklık durum- termometrede fiziksel değişiklikler meydana gelir. Sıcak-
larında çevresiyle etkileşimini inceler. Isı ve sıcaklık kav- lık ölçümü, termometrenin fiziksel niceliklerinde oluşan
ramlarının anlaşılabilmesi için bazı temel kavramların bu değişikliklerin gözlenmesi ile yapılır. Gözlenebilecek
anlamlandırılması gerekmektedir. Bir sistemi oluşturan değişiklikler katı, sıvı ve gazlarda genleşme; gazlarda
atom ve moleküllerin kinetik (titreşim) ve potansiyel (bağ) basınç değişimi; katılarda renk ve direnç değişimi şek-
enerjilerinin toplamı, iç enerji olarak tanımlanmaktadır. lindedir. Termometre seçimi, sıcaklığı ölçülmek istenen
Sistem üzerinde iş yapıldığında ya da sisteme enerji madde veya ortamın ortalama sıcaklığına bağlı olarak
aktarıldığında sistemin iç enerjisinde değişiklik meydana seçilir. Bu nedenle termometreler kullanım amaçlarına
GİRİŞ YAYINLARI
gelir. Örneğin su dolu çaydanlık ocağa konulduğunda göre sıvılı, metal (katı) ve gazlı olmak üzere üç çeşittir.
ocaktan suya ısı enerjisi aktarılır. Enerjisi artan su mole- Bu parçanın yazılış amacı aşağıdakilerden hangisi-
küllerinin hızı ve dolayısıyla kinetik enerjisi artar.
dir?
Parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşı- A) Termometrenin tanımını yapmak
lamaz?
B) Termometrelerin kullanımı hakkında bilgi vermek
A) Termodinamik, maddenin yapısını oluşturan dinamik- C) Termometrenin kullanıldığı alanları belirtmek
leri inceler.
D) Termometre çeşitlerini tanıtmak
B) Maddeler çevresiyle etkileşim hâlindedir. E) Termometrenin yapılmasını anlatmak
C) Bir sistemi oluşturan bazı enerjiler birleşerek iç ener-
jiyi oluşturur.
D) İç enerji değişkenlik gösterebilir.
E) Isı enerjisi arttıkça kinetik enerji de artar.
4 Maddenin atom ve moleküllerinin kinetik enerjisinin sıfır
olarak öngörüldüğü, yani maddenin atom ve molekülleri-
nin bütün hareketlerinin durduğu varsayılan teorik sıcak-
lık değerine mutlak sıcaklık adı verilmektedir. Mutlak
sıcaklık, Kelvin ölçeğinde 0 K ya da Celcius ölçeğinde
2 Sıcaklık, bir sistemdeki atom ve moleküllerin ortalama -273,16 °C'ye karşılık gelmektedir. Bu sıcaklıktaki bir
kinetik enerjisinin bir göstergesidir, bir enerji değildir. maddenin atom ve moleküllerinin bütün hareketinin dur-
Sıcaklık termometre ile ölçülür ve sıcaklık T sembolü duğu öngörülmektedir. Maddenin sıcaklığını bu sıcaklık
ile gösterilir. Sıcaklığın SIʼdaki birimi kelvindir (K). Isı; değerinin altına düşürmek mümkün değildir. Sıcaklığı
sıcaklıkları farklı, etkileşim hâlindeki iki sistem arasında mutlak sıcaklıktan yüksek maddelerin atom ve molekül-
sıcaklığı yüksek olandan düşük olana doğru, sıcaklığın leri ise hareket hâlindedir. Hareket hâlindeki bu tanecikler
dengelenmesi için transfer edilen enerjidir. Isı Q sembolü birbirleri ile çarpışır ve birbirlerine enerji aktarır.
ile gösterilir, SIʼdaki birimi jouledür. Temel ısı birimi olma- Parçadan yola çıkarak;
masına rağmen genellikle kalori (cal) kullanılmaktadır.
I� Mutlak sıcaklık, farklı ölçeklerle belirlenebilir.
Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı
yoktur? II� Belli sıcaklıkta, atom molekülleri hareketsizleşir.
A) Sıcaklık ne ile gösterilir? III� Hareketli tanecikler, karşılıklı enerji aktarımı sağlar.
B) Sıcaklığın derecesi nasıl ölçülür? numaralandırılmış ifadelerin hangileri söylenebilir?
C) Isı ve sıcaklık birimleri nedir? A) Yalnız I B) I ve II
D) Isı nedir? C) I ve III D) II ve III
E) Temel ısı birimleri nelerdir? E) I, II ve III
Giriş Yayınları / 9. Sınıf Fizik 37
