Page 9 - 9. SINIF FİZİK PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI
P. 9
4. ünİte: eneRjİ PARAGRAF TESTİ 1
1 Toronto, Tokyo, Şili, Singapur, New York, Paris, Barse- 3 Buhar gücü çok eskilerden beri bilinmektedir. 16. yüzyıl
lona ve Londra akıllı kent uygulamasında önde gelen sonlarına doğru icat edilen ve hâlen kullanılan düdüklü
kentlerdendir. (I) Bu ülkelerde yapılan akıllı kent çalış- tencereler buhar gücünün ve yüksek basıncın faydalı
malarıyla; kentsel gelişimdeki başta ulaştırma ve enerji uygulamalarındandır. Mühendis ve fizikçi James Watt
sorunlarının çözümü için alt yapı ve şebekelerin insan (Ceyms Vat), bozuk bir buhar makinesini onarıp randı-
müdahalesi olmadan, teknolojiyle iyileştirilmesi amaçlan- manını arttırır. Watt, 1781’de icat ettiği mekanik aletler
maktadır. (II) Bu kentlerde sokak lambalarına yerleştirilen sayesinde buhar gücüyle bir tekerleğin dönme hareketini
sensörler ve LED aydınlatma cihazları yardımıyla hava sağlar. Bu buluşla birçok iş kolu sanayileşmeye gider.
şartlarına, insan ve trafik yoğunluğuna bağlı aydınlatma İnsan ve hayvan gücünün yanında etkisiz olduğu düşü-
sağlanmaktadır. (III) Kentteki birçok tesis ve akıllı binada nülen buhar gücüyle çalışan motorlar sanayileşmenin
bulunan güneş panelleri sayesinde farklı alanlarda kulla- simgesi olur. Buhar makinelerinden önce, en ağır işlerde
nılabilecek ısı enerjisi üretilmektedir. (IV) Ev ve iş yerle- atlar kullanılmaktadır. Bu nedenle Watt, buhar makinesi-
rindeki kullanışlı sensörlerle binaların kullanım yoğunlu- nin ne kadar etkili bir icat olduğunu alıcılara anlatabilmek
ğuna göre ısınma ihtiyacı titizlikle belirlenmekte ve bina için “beygir gücü” ifadesini kullanır. Beygir gücü, bugün
otomatik olarak fevkalade ısıtılmaktadır. (V) Güneş, su genellikle otomobil ve elektrik motorlarının güçlerinin
ve rüzgâr gibi yenilenebilir doğal enerji kaynaklarından belirlenmesinde kullanılan bir güç birimidir. Wattʼın ölü-
dönüştürülen ve tasarruf edilen enerji; şehrin ücretsiz münden sonra soyadı, güç birimi olarak kullanılmıştır.
Wi-Fİ ağının kurulmasında, binaların ısınma ve sıcak su Aşağıdakilerden hangisi bu paragrafa uygun bir baş-
gibi ihtiyaçlarında değerlendirilmektedir.
lık olamaz?
Bu parçadaki numaralandırılmış cümlelerden hangi- A) James Watt B) Mekanik Aletler
sinde öznel bir anlatım sergilenmiştir?
C) Beygir Gücü D) Buhar Gücü
E) V
D) IV
B) II
A) I GİRİŞ YAYINLARI
C) III
E) Buhar Makinesi
4 Cisim, kendine etki eden kuvvetin yönünde hareket
ederse kuvvetin cisim üzerinde yaptığı iş pozitif iştir. Bu
2 Günlük hayatta kullanılan iş sözcüğü ile fizik biliminde süreçte cisme, hareketine ters yönde etki eden kuvvet-
kullanılan iş kavramı birbirinden farklıdır. Örneğin “İş lerin yaptığı iş ise negatif iş olarak tanımlanır. Negatif iş
yerin nerede?” sorusu ile görev yeri sorulmakta, “Ev işi cismin mekanik enerjisini azaltan etki olarak da tanım-
yapmaktan yoruldum.” cümlesi ile temizlik yapıldığı anla- lanabilir. Harekete ters yöndeki kuvvetlere verilebilecek
tılmakta ya da “Bu projenin daha çok işi var.” cümlesiyle en iyi örnek sürtünme kuvvetidir. Kuvvet uygulanan bir
projenin tamamlanması için zaman gerektiği ifade edil- cismin bu kuvvet etkisiyle yaptığı yer değiştirme ile sür-
mektedir. Günlük konuşmalarda çeşitli anlamlarda kulla- tünme kuvvetinin yönü arasında 180° değerinde açı olu-
nılan iş sözcüğünün fizik biliminde bütün bunlardan farklı şur. Harekete zıt yönde oluşan sürtünme kuvvetinin yap-
tek bir anlamı vardır. Fizik bilimine göre iş kavramının üç tığı iş daima negatif iştir. Sürtünmeyle belli bir miktar iş ısı
temel bileşeni bulunur: cisim, kuvvet ve yer değiştirme. enerjisine dönüşür. Cismin hareket edebilmesi için cisme
Bir cisim üzerinde iş yapılabilmesi için cisme kuvvet etki eden kuvvet, sürtünme kuvvetinden büyük olmalıdır.
uygulanması ve cismin de uygulanan kuvvet doğrultu- Parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşı-
sunda yer değiştirmesi gerekmektedir.
lamaz?
Buna göre aşağıdakilerden hangisinin yaptığı iş, A) Cisim üzerine etki eden kuvvetin yönüne göre hare-
fizik bilimindeki iş kavramı ile ilgili değildir?
ket etmesi işin pozitif veya negatif olmasını belirler.
A) Tarlada sabanı çeken bir at B) Cismin, kuvvetin tersi yönde hareket etmesi mekanik
B) Market arabasını iten bir baba enerjisini azaltır.
C) Kitaplarla dolu çantasını omzuna kaldıran bir öğrenci C) Cismin hareketi için sürtünme olması gerekir.
D) Başının üzerinde halter kaldıran bir halterci D) Sürtünme kuvveti harekete zıt yöndedir.
E) Oturduğu yerden televizyon izleyen bir çocuk E) Sürtünme kuvveti ısı enerjisine dönüşür.
Giriş Yayınları / 9. Sınıf Fizik 29
