Page 76 - 9. Sınıf Tarih Öğretmenin Ders Notları

¦ §
76
76 İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI
IÇ ASYA'DA KURULAN TÜRK DEVLETLERI

* Ana yurtta kurulan ilk Türk devletleri, boy birliği şeklinde ortaya çıktılar.
* İlk Türk devletlerinde toplum yapısı; oguş (aile), ailelerin birleşmesiyle urug (aile birliği), urugların
birleşmesiyle de budun (millet) ve il (devlet) meydana gelmiştir.

ASYA (BÜYÜK) HUN DEVLETI (MÖ 220 - MS 216)
* Asya Hunları, tarihte bilinen ilk teşkilatlı
EDİTÖR YAYINEVİ
Türk devleti olup aynı zamanda Orta
Asya tarihinin ilk büyük devletidir.

* Asya Hunları hakkındaki ilk belge MÖ
318’de Çin’le yapılan Kuzey Şansi Savaşı
sonrasında imzalanan antlaşmadır.

* Orhun ve Selenga Irmağı civarında kutlu
vatan kabul edilen Ötüken merkez olmak
üzere güçlü bir devlet kuran Hunlar, zamanla bütün Orta Asya’ya egemen oldular.
* Asya Hunlarının bilinen ilk hükümdarı Teoman (Tuman)’dır.

* Teoman; Çinliler, Yüe-çiler ve Moğol asıllı Tunguzlarla savaştı. Askeri bakımdan üstün olan Türk-
ler, Çin topraklarının bir kısmını ele geçirdiler.

* Babası Teoman tarafından Yüe-çilere rehin olarak verilen Mete, bir fırsatını bularak kaçtı ve
Hun ülkesine geldi.

* Bir süre sonra güvendiği askerleriyle babasına karşı giriştiği taht mücadelesini kazanarak Hun-
ların yönetimini ele geçirdi.
* Mete, cesareti ve teşkilatçılığı sayesinde kısa zamanda Asya’daki Türk boylarını bir yönetim
altında topladı.

* Asya Hun Devleti’nin en başarılı hükümdarı olan Mete, öncelikle yakın komşuları olan Tunguz
kabileleri ile Yüe-çileri egemenlik altına aldı.
* Daha sonra Asya Hun Devleti için tehlikeli gördüğü Çin ile mücadeleye başladı ve Çin üzerine
birçok sefer düzenledi.

* Asya Hun Devleti, en geniş sınırlara Mete Dönemi’nde ulaştı.
* Ülkenin sınırları doğuda Kore’ye, batıda Aral Gölü’ne, kuzeyde Baykal Gölü’ne, güneyde Tibet’e
kadar genişledi.

* Mete’nin izlediği bu politika nedeniyle Çinliler, MÖ 200 tarihinde Hunlarla bir antlaşma imzala-
mak zorunda kaldı.