Page 81 - 9. Sınıf Tarih Öğretmenin Ders Notları

¦ İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI § 81 81

UYGUR DEVLETI (744 - 840)

EDİTÖR YAYINEVİ

* Orhun ve Selenga bölgesinde yaşayan Uygurlar II. Kök Türk Devleti’ne son vererek 744 yılında
Kutluk Bilge Kül Kağan liderliğinde Ordubalık (Karabalgasun) merkez olmak üzere bağımsız Uygur
Devleti’ni kurdular.
* Bu dönemde devletin sınırları Amur Irmağı’ndan Altay Dağları’na kadar genişledi.

* Bilge Kül Kağan’ın ölümü üzerine yerine oğlu Moyen-Çor geçti. Uygurların en parlak zamanını
yaşadığı bu dönemde komşu Türk boyları Kırgız, Karluk, Basmil ve Türgişler egemenlik altına
alındı.
* Bu dönemde devletin sınırları batıda Siri Derya (Seyhun) Nehri boylarına kadar genişledi.

* Moyen Çor, Kök Türk Devleti’nin yıkılmasından sonra dağılan Türk birliğini yeniden sağladı.

* Moyen Çor’dan sonra hükümdar olan Bögü Kağan Dönemi’nde Mani dini kabul edilerek devletin
resmi dini hâline getirildi. Mani dinine ait tapınaklar yapıldı.

* Uygurlar’ı hareketsizliğe, et yememeye, savaş yapmayıp kan dökmemeye teşvik eden bu din
Uygurlar’ın zayıflamasına neden oldu.
* Uygurlar, Mani dininin de etkisiyle yerleşik yaşama geçti.

* Yerleşik hayata geçilmesiyle birlikte Türklerin sosyal yaşamı değişti.

* Tarım ve mimari gelişti. Şehircilik ve şehir kültürü ortaya çıktı.
* Kurulan şehirler o dönemin canlı ticaret merkezleri oldu.

* Mani dinini halkın öğrenmesi amacıyla çok sayıda kitap yazıldı. Bu kitapların basımında matba-
anın temeli sayılabilecek kalıplar kullanıldı.