Page 78 - 9. Sınıf Tarih Öğretmenin Ders Notları

¦ §
78 İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI
78
I. KÖK TÜRK DEVLETI (552 - 630)

EDİTÖR YAYINEVİ

* Türkler, Kuzey Hun Devleti’nin yıkılmasından sonra Altay Dağları’nın doğusuna çekildiler.

* Bu bölgede Avarların egemenliğinde yaşıyor ve onların silahlarını yapıyorlardı.
* Daha sonra Bumin Kağan önderliğinde Avarları yıkarak Ötüken merkez olmak üzere I. Kök Türk
Devleti’ni kurdular.
* Kök Türkler kurulduğunda batıda Bizans, İran’da Sasani, Aral Gölü civarında Akhun Devleti
vardı. Orta Asya’da ise dağınık hâlde yaşayan Türk boyları bulunuyordu.

* Kök Türk Devleti’nin kurucusu Bumin Kağan, ülkeyi doğu ve batı olarak iki idari birime ayırdı.
* Batı bölümünü yönetmekle kardeşi İstemi Yabgu’yu görevlendirdi.

* Bumin Kağan’dan sonra yerine iyi bir devlet adamı ve komutan olan Mukan Kağan geçti.
* Mukan Kağan, devleti amcası İstemi Yabgu ile birlikte yönetti.

* Mukan Kağan Avarlara büyük bir darbe vurarak onların batıya doğru göç etmelerini sağladı.
* Kitanları ve Kırgızları itaat altına aldı. Çin’e, Kök Türk üstünlüğü kabul ettirdi.

* İstemi Yabgu, İpek Yolu’nu elinde bulunduran Akhunlara karşı Sasaniler ile iş birliği yaparak
Akhun Devleti’nin yıkılmasını sağladı.
* İpek Yolu’nun Sasani egemenliğine geçmesini engellemek için de Bizans ile anlaşma yapıp Sasa-
nilerle mücadele etti.

* Kök Türkler Mukan Kağan Dönemi’nde dünyanın en güçlü devletlerinden biri haline geldi.
* Mukan Kağan’ın ölümünden sonra yerine kardeşi Taspar Kağan (Ta-po) geçti.

* Tapo Kağan’ın Maniheizm'i kabul etmesi, bu dinin yayılması için çalışması ve Çin’e olan hayranlığı
halkın tepkisini çekti.

* Tapo Kağan’ın ölümünden sonra yaşanan taht mücadeleleri I. Kök Türk Devleti’nin sarsılmasına
neden oldu.