Page 131 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 1453
Tasarımda,
• Büyük açıklıklar,
• Küçük kesitli kolonlar-kirişler,
• Yüksek yapı olanağı,
• Büyük yükler taşıma olanağı,
125 • Yapı hafifliği,
• Servislerin-elemanların kolay
• Yerleştirilmesi veya montajı.
ÇELİK YAPILAR
Yapımda,
• Prefabrike eleman kullanımı,
DATA YAYINLARI
• Daha kısa yapım süresi,
• Boyutsal hataların küçüklüğü,
• Kaplama uygulama kolaylığı,
• Hava koşullarından bağımsızlığı,
• Gerekli şantiye alanının azlığı,
• Kuru yapım imkânı.

Kullanımda,
• Esneklik,
• İç kolon sayısının azlığı,
• İskeletin farklı kullanımlara uyarlanabilmesi,
• Değiştirilebilme özelliği nedeniyle kullanım
süresinin artması, sökme, yıkma ve taşıma
kolaylığı gibi yararlı özellikleri ile yapıda ekonomi
sağlar.

1. Çelik Yapı Elamanları ve Bazı Özellikleri
Kullanılan çelik demir ile birlikte silis, karbon,
Yapı sisteminin esasını teşkil eden ve yük taşıyan manganez ve az oranda kükürt ile fosfor bulunan bir
elamanları çelik malzeme ile inşa edilen yapılara çelik karışımdır. Çelik yapılarda en çok kullanılan malzeme
yapı denir. Çeliğin gerilme dayanımı aynı kesitteki St37 ve St52 çeliğinden olup bütün yüksek yapılarda
diğer yapı malzemelerinden fazla olduğundan çok katlı ve köprülerde çoğunlukla kullanılır. St37 çeliğin çekme
ve büyük açıklıklı yapılarda kullanılması elverişlidir. mukavemeti 37 kg/cm dir. St52 yapılarda daha küçük
2'
Çeliğin yapılarda inşaat malzemesi olarak çelik kesitleri gerektiğinde kullanılır.
kullanılmasına ilk defa köprülerde başlanmıştır. Çok katlı çelik yapı tasarımının değişik
Sonradan malzeme kalitesi geliştikçe köprü yapımında aşamalarında malzemeyi gereğince kullanabilmek için
kullanılmasına devam edilirken diğer taraftan bina malzeme özelliklerini bilmek gerekir. Çelik taşıyıcı
inşaatlarında kullanılmaya başlanmıştır. İlk köprülerde sistemin ana elemanları sıcak çekme çelik profilleridir.
malzeme olarak font kullanılmıştır. Font'un basınç Bunlar, boyutlarının küçük olmasına ve hafifliklerine
mukavemeti yüksek olduğu halde çekme mukavemeti rağmen yüksek taşıma kapasiteli narın elemanlardır.
azdır. Bundan dolayı önceden yapılan köpüler kemer Sınırlı tiplerde olmalarına karşılık birleştirilecek çok
tarzında yapılmıştır (1979 yılında İngiltere'nin Sevr çeşitli düzenlemeler yapılabilir.
nehri üzerinde 30 m açıklığında yapılan köprü). Çelik yangın ve korozyona karşı kesinlikle
Sonraki yıllarda dövme demirin köprülerde korunmalıdır. Bu işlemlerin yapım maliyetini attırdığı
kullanılmaya başlanması ile birlikte dolu gövdeli kiriş ve söylenirse de bu gereksinimi karşılayarak ekonomik,
kafes kiriş köprü yapımına başlanmıştır. 1890 yılında, çağdaş yöntem ve malzemeler günümüzde
dökme çelik kullanılmaya başlanmıştır. üretilmektedir. Taşıyıcı sistem elemanları, yapı
Bir yapıyı oluşturmada çok çeşitli malzeme ve bileşenleri ve bunların bitiş detayları doğru
yöntemlerden yararlanılabilir. Bu malzeme ve tasarlandığında yangına karşı koruma maliyeti oldukça
yöntemlerin her biri tasarım aşamasında göz önünde azaltılmış olacaktır. Normal, nemli ortamda çelik
bulundurulursa malzeme gereğince kullanılmış olur. korozyona uğramayacağı için çok katlı çelik yapıların iç
Yapı, sistem ve detayları, tasarımında hangi kısımlarında korozyona karşı önlem almaya her zaman
malzemelerin ekonomik olduğu çok yönlü olarak gerek kalmayabilir. Dış etkiler altındaki ya da yüksek
araştırılmalıdır. Böyle bir yol izlendiğinde çelik yapım;