Page 38 - 2024 KPSS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI
P. 38

BÖLÜM 5                    OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ





            OSMANLI EGEMENLİK ANLAYIŞI                       •  Sancaklarda devlet yönetimi, askerlik, ilmi yönden yetiştirilir-
                                                               lerdi. Selçuklularda atabey adı verilen şehzadelerin hocala-
       Osman Bey ve                                            rına Osmanlı Devleti’nde lala adı verilirdi.
       Orhan Bey          Ülke, hanedanın ortak malıdır.     •  Şehzadeler Amasya, Aydın, Manisa, İzmit, Kütahya, Bursa,
       I. Murat'tan II.   Ülke padişah ve oğullarının ortak malı-  Çankırı, Konya, Isparta ve Trabzon gibi sancaklarda eğitilirdi.
       Mehmet'e (Fatih)   dır.                                 Bu sancaklara Sehzadegan denilirdi. Kefe ise Anadolu dışın-
       kadar                                                   daki tek sancaktı.
       II. Mehmet'ten                                        •  Padişahlık  babadan  oğula  geçerdi.  Fatih,  taht  kavgalarını
               DATA YAYINLARI
       (Fatih)            Ülke, padişahın malıdır.             önlemek  için,  kardeş  katlini  yasal  hâle  getirdi.  Kardeşle-
       I. Ahmet'e kadar                                        rin öldürülmesini engellemek için III. Mehmet Dönemi’nden
       I. Ahmet'ten       Ekber ve Erşed sistemi (Hanedanın en   sonra sancağa çıkma yasaklandı.
       sonra              büyük erkek üyesinin tahta geçmesi)
       •  Osmanlı  padişahlarının  Yavuz  Sultan  Selim  Dönemi'nden
                                                                
                                                                   NOTOT
          başlayarak halife unvanını da kullanmalarıyla devletin teok-   N
          ratik yapısı güçlenmiştir.                         •  Sancak sistemini başlatan Orhan Bey'dir.
       MERKEZ TEŞKİLATI                                      •  Sancak sistemi ile ilk tahta çıkan I. Murat'tır.
       •  Osmanlı Devleti’nde yönetim İslam hukukuna dayandırılmış-  •  Sancak sistemini yasallaştıran Fatih Sultan Mehmet'tir.
         tır.                                                •  Sancakta yetişerek tahta çıkan son padişah III. Mehmet'tir.
       •  Yararlanılan  eski  Türk  gelenekleri  ile  fethedilen  yerlerdeki   •  Sancağa çıkma usulünü kaldıran III. Mehmet'tir.
         yönetim kurallarının İslam hukuku ile çelişmemesine dikkat
         edilmiştir.                                         •  Sancağa çıkmadan tahta çıkan ilk padişah I. Ahmet'tir.
       Padişah                                               •  Padişahın yetki ve görevleri arasında şunlar bulunurdu:
       •  Devletin başında Osman Bey’in soyundan gelen bir padişah
         bulunurdu.                                            ► Orduya komutanlık etmek
       •  Tahta  çıkan  padişahlar,  tören  ile  Eyüp  Sultan  Türbesi’nde   ► Divan-ı Hümayun’a başkanlık etmek (Fatih’e kadar)
         kılıç  kuşanırlardı.  Bu  törene  Cülus  Töreni  denirdi.  (İlk  defa   ► Üst kademe devlet memurlarını atamak
         Çelebi Mehmet Dönemi’nde)                             ► Savaş ve barışa onay vermek
       •  Tahta  çıkan  padişah  kendi  adına  para  bastırır  ve  hutbe   ► Kanunlara uygun olarak ülkeyi yönetmek
         okuturdu.  Bunların  yanında  Davul,  Sancak,  Otağ,  Sikke,   ► Halkı korumak ve halka karşı adaletli olmak
         Çetr, Cülus Bahşişi, Tah, Hutbe, Hilat, Kılıç Alayı, Alem Tuğ   ► Seferlere çıkarak ülkenin sınırlarını genişletmek
         hükümdarlık alameti sayılırdı.                        ► Sınırları güvenlik altına almak
       •  Padişahın  koyduğu  kurallar  kapsamındaki  hükümlere  “fer-  ► Ferman yayımlamak
         man” denirdi. Ferman ve kanunnameler padişah tarafından   ► Gerektiğinde  devlet  memurunun  mallarına  el  koymak
         yayımlanırdı.                                           (müsadere usulü)
       •  Padişahlar; Bey, Gazi, Han, Hakan, Sultan, Hünkar, Hüda-
         vendigar,  Nasr,  Sultanı  İklimi  Rum,  Çelebi,  Kayseri  Rum,   Saray
         Emir ve Halife gibi sıfatlar kullanırlardı.         •  Padişahın  özel  hayatının  geçtiği  ve  devlet  yönetiminin  ger-
       •  Devlet adamlarının padişaha bağlılık bildirmesine biat denirdi.  çekleştiği mekândır.
       •  Padişahlar  geniş  yetkilere  sahipti.  Fakat  onlar  yetkilerini   •  İlk Osmanlı sarayı 1326’da Orhan Bey Dönemi’nde Bursa’da

         kanun ve törelere uygun olarak kullanırlardı.         yapılmıştır.
       •  Padişahın çocuklarına şehzade, efendi veya çelebi denirdi.   •  1361’de I. Murat Dönemi’nde inşa edilen Edirne Sarayı kulla-

         Şehzadeler  küçük  yaşlarda  “Lala”  denilen  eğitmenlerin   nılmaya başlanmıştır.
         yanında sancaklara yönetici olarak gönderilirlerdi.


       442
   33   34   35   36   37   38   39   40   41   42   43