Page 38 - 2024 KPSS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI
P. 38
BÖLÜM 5 OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
OSMANLI EGEMENLİK ANLAYIŞI • Sancaklarda devlet yönetimi, askerlik, ilmi yönden yetiştirilir-
lerdi. Selçuklularda atabey adı verilen şehzadelerin hocala-
Osman Bey ve rına Osmanlı Devleti’nde lala adı verilirdi.
Orhan Bey Ülke, hanedanın ortak malıdır. • Şehzadeler Amasya, Aydın, Manisa, İzmit, Kütahya, Bursa,
I. Murat'tan II. Ülke padişah ve oğullarının ortak malı- Çankırı, Konya, Isparta ve Trabzon gibi sancaklarda eğitilirdi.
Mehmet'e (Fatih) dır. Bu sancaklara Sehzadegan denilirdi. Kefe ise Anadolu dışın-
kadar daki tek sancaktı.
II. Mehmet'ten • Padişahlık babadan oğula geçerdi. Fatih, taht kavgalarını
DATA YAYINLARI
(Fatih) Ülke, padişahın malıdır. önlemek için, kardeş katlini yasal hâle getirdi. Kardeşle-
I. Ahmet'e kadar rin öldürülmesini engellemek için III. Mehmet Dönemi’nden
I. Ahmet'ten Ekber ve Erşed sistemi (Hanedanın en sonra sancağa çıkma yasaklandı.
sonra büyük erkek üyesinin tahta geçmesi)
• Osmanlı padişahlarının Yavuz Sultan Selim Dönemi'nden
NOTOT
başlayarak halife unvanını da kullanmalarıyla devletin teok- N
ratik yapısı güçlenmiştir. • Sancak sistemini başlatan Orhan Bey'dir.
MERKEZ TEŞKİLATI • Sancak sistemi ile ilk tahta çıkan I. Murat'tır.
• Osmanlı Devleti’nde yönetim İslam hukukuna dayandırılmış- • Sancak sistemini yasallaştıran Fatih Sultan Mehmet'tir.
tır. • Sancakta yetişerek tahta çıkan son padişah III. Mehmet'tir.
• Yararlanılan eski Türk gelenekleri ile fethedilen yerlerdeki • Sancağa çıkma usulünü kaldıran III. Mehmet'tir.
yönetim kurallarının İslam hukuku ile çelişmemesine dikkat
edilmiştir. • Sancağa çıkmadan tahta çıkan ilk padişah I. Ahmet'tir.
Padişah • Padişahın yetki ve görevleri arasında şunlar bulunurdu:
• Devletin başında Osman Bey’in soyundan gelen bir padişah
bulunurdu. ► Orduya komutanlık etmek
• Tahta çıkan padişahlar, tören ile Eyüp Sultan Türbesi’nde ► Divan-ı Hümayun’a başkanlık etmek (Fatih’e kadar)
kılıç kuşanırlardı. Bu törene Cülus Töreni denirdi. (İlk defa ► Üst kademe devlet memurlarını atamak
Çelebi Mehmet Dönemi’nde) ► Savaş ve barışa onay vermek
• Tahta çıkan padişah kendi adına para bastırır ve hutbe ► Kanunlara uygun olarak ülkeyi yönetmek
okuturdu. Bunların yanında Davul, Sancak, Otağ, Sikke, ► Halkı korumak ve halka karşı adaletli olmak
Çetr, Cülus Bahşişi, Tah, Hutbe, Hilat, Kılıç Alayı, Alem Tuğ ► Seferlere çıkarak ülkenin sınırlarını genişletmek
hükümdarlık alameti sayılırdı. ► Sınırları güvenlik altına almak
• Padişahın koyduğu kurallar kapsamındaki hükümlere “fer- ► Ferman yayımlamak
man” denirdi. Ferman ve kanunnameler padişah tarafından ► Gerektiğinde devlet memurunun mallarına el koymak
yayımlanırdı. (müsadere usulü)
• Padişahlar; Bey, Gazi, Han, Hakan, Sultan, Hünkar, Hüda-
vendigar, Nasr, Sultanı İklimi Rum, Çelebi, Kayseri Rum, Saray
Emir ve Halife gibi sıfatlar kullanırlardı. • Padişahın özel hayatının geçtiği ve devlet yönetiminin ger-
• Devlet adamlarının padişaha bağlılık bildirmesine biat denirdi. çekleştiği mekândır.
• Padişahlar geniş yetkilere sahipti. Fakat onlar yetkilerini • İlk Osmanlı sarayı 1326’da Orhan Bey Dönemi’nde Bursa’da
kanun ve törelere uygun olarak kullanırlardı. yapılmıştır.
• Padişahın çocuklarına şehzade, efendi veya çelebi denirdi. • 1361’de I. Murat Dönemi’nde inşa edilen Edirne Sarayı kulla-
Şehzadeler küçük yaşlarda “Lala” denilen eğitmenlerin nılmaya başlanmıştır.
yanında sancaklara yönetici olarak gönderilirlerdi.
442