Page 41 - 2024 KPSS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI
P. 41
KURTULUŞ SAVAŞI MUHAREBELER
BÖLÜM 8
DÖNEMİ
CEPHELER
DOĞU CEPHESİ GÜNEY CEPHESİ
• TBMM’nin açtığı ilk cephedir. Mondros Mütarekesi’nden • Mondros Mütarekesi’nden sonra İngilizler Musul, Antep, Urfa
sonra Ermeniler Doğu’da bağımsız bir Ermenistan Devleti ve Maraş’ı Fransızlar ise Adana ve Mersin’i işgal ettiler.
kurabilmek amacıyla saldırıya geçtiler. • İngiltere 15 Eylül 1915’de Fransa’yla anlaşarak Maraş, Urfa ve
• Erzurum’da bulunan XV. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Antep’i Fransa’ya terk ettiler.
DATA YAYINLARI
Paşa, Ermeni tehlikesine karşı ordusunu dağıtmadı. TBMM • Fransızlar, Ermenilerle iş birliği yaparak Maraş, Urfa ve
kurulduktan sonra orduyu kendisine bağladı. Antep’i işgal ettiler.
• Sevr Antlaşması’yla birlikte Ermeni saldırıları iyice arttı. • Yöre halkı Fransızlara karşı savunmaya geçti ve sonuçta
Bunun üzerine Doğu Cephesi komutanı Kâzım Karabekir Şubat 1920’de Maraş, Nisan 1920’de Urfa, Ocak 1921’de de
Paşa, Ermenilere savaş ilan etti. Antep işgalden kurtulmuştur.
• Kâzım Paşa, Sarıkamış - Kars savaşlarında Ermenileri yendi.
• Gümrü’ye çekilen Ermeniler, barış istemek zorunda kaldılar. • Antep’e 1921 yılında Gazi unvanı, Maraş’a 1973’te Kahraman
unvanı, 1984’te Urfa’ya Şanlı unvanı verildi.
• Doğu Cephesi’ndeki başarılarından dolayı Kâzım Karabe-
kir’e “Şark Fatihi” denilmiş ve Korgeneralliğe terfi etmiştir. • 1925’te Maraş’a, 2008’de Antep’e ve 2016’da Urfa’ya İstiklal
Madalyası verildi.
Gümrü Barış Antlaşması (3 Aralık 1920) • Adana’da Topçu Kemal Bey, Osman Bey, Ratip Bey; Maraş’ta
• Gümrü Antlaşması’na TBMM Hükümetini temsilen Kâzım Kılıç Ali, Salim Bey ve Sütçü İmam; Urfa’da Ali Saip Bey;
Karabekir, Erzurum Valisi Hamit Bey ve Erzurum Vekili Antep’te Şahin Bey ve Kılıç Ali direnişin simgesi olmuşlardır.
Süleyman Necati katılmıştır. • Sakarya Zaferi’nden sonra Fransa TBMM ile Ankara Antlaş-
• Türk-Ermeni sınırı, Aras Nehri-Çıldır Gölü hattına çekilmiştir. ması’nı imzalayarak bölgeyi terk etti (20 Ekim 1921). Böylece
• Ermeniler Sevr’i reddederek, Misak-ı Milli’yi tanıdılar. Güney Cephesi de resmen kapandı.
• Ermeniler, Barış şartlarına uyarlarsa, TBMM’de Ermenilere N
NOTOT
ekonomik yardımda bulunacaktır.
• Ermeniler Türkiye’ye düşmanlık yapmayacak. • Güney Cephesini diğer cephelerden ayıran en önemli fark
bu cephenin düzenli ordunun katkısı olmadan Kuvâ-yı Mil-
• Kars, Kağızman, Sarıkamış, Iğdır ve Kulp geri alınmıştır. liyeciler tarafından kurtarılmış olmasıdır.
• Ermeniler herhangi bir saldırıya uğrar ve yardım isterse, Tür- •
kiye Ermenilere askeri yardımda bulunacaktır. Ankara Antlaşması ile; Güney Cephesi kapandı, buradaki
• Türkiye’deki Ermenilerle Ermenistan’daki Müslümanlar diğer birlikler Batı Cephesi’ne kaydırıldı ve ilk kez bir İtilaf Devleti
(Fransa) TBMM’yi tanıdı.
yurttaşlar gibi eşit sayılacaktır.
• Türklere karşı silah kullanmamış olan Ermeniler isterlerse altı
ay içinde geri gelip eski yerlerine yerleşebileceklerdir. BATI CEPHESİ
Düzenli Ordunun Kurulması (8 Kasım 1920)
Gümrü Antlaşması’
Gümrü Antlaşması’nın Önemi ve Sonuçlarının Önemi ve Sonuçlarının Önemi ve Sonuçları
Gümrü Antlaşması’ • TBMM açıldığı sırada ülkedeki tek düzenli askeri birlik doğu-
• TBMM’nin imzaladığı ilk antlaşmadır. daki Kâzım Karabekir komutasındaki 15. Kolordu idi.
• TBMM’nin uluslararası ilk askeri ve siyasi başarısıdır. • Bunun dışındaki askeri birlikler Mondros Ateşkes Antlaşması
• Misak-ı Milli’yi kabul eden ilk devlet Ermeni devletidir. gereği terhis edilmişti.
• Ermenistan TBMM’yi tanıyan, Sevr Antlaşması’nı tanıma- • Batıda Yunanlılara, güneyde ise Fransızlara karşı Kuvâ-yı
yan ilk devlettir. Milliye birlikleri savaşıyordu.
• Doğu Cephesi kapanan ilk cephe oldu. Buradaki askeri • Kuvâ-yı Milliye halkın içinden çıkmış, vatan ve yurt sevgisi ile
birlikler Batı Cephesi’ne kaydırıldı. düşmana karşı mücadele eden silahlı güçlerdi.
• Türkiye Devleti ifadesi ilk kez kullanıldı. • Terhis edilen birçok subay ve asker Kuvâ-yı Milliye birlikle-
• TBMM’nin gücü ve otoritesi arttı. rine katıldı.
• Sovyet Rusya ile ilişkiler hızlandı. • TBMM 1920 sonlarında Kuvâ-yı Milliye birliklerini kaldırıp
• Doğu sınırımızın belirlenmesinde ilk adım atıldı. düzenli ordu kurmaya karar verdi.
494
