Page 42 - 2024 KPSS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI
P. 42
BÖLÜM 8 ATATÜRK İLKE VE İNKILAPLARI
ATATÜRK DÖNEMİ İÇ • Partinin yayın organları, Ulus, Akşam ve Hak�m�yet-� M�l-
POLİTİKADAKİ GELİŞMELER l�ye gazeteleridir.
• Atatürk Nutuk adlı eserini 1927 tarihinde yapılan Cumhuriyet
II. TBMM’nin Açılması Halk Fırkası’nın ikinci büyük kongresinde okumuştur.
(11 Ağustos 1923 - 1 Ekim 1927) • İlk s�yas� part� olup bütün inkılaplar bu parti tarafından ger-
• 23 Nisan 1920’de açılan I. TBMM zor şartlarda Milli Mücade- çekleştirilmiştir.
le’yi yürütmüş ancak bu süreçte oldukça yıpranmıştır. • Mecliste oluşturulan Müdafaa-� Hukuk Grubu’nun partileş-
DATA YAYINLARI
• Lozan Görüşmeleri’ne ara verildiği dönemde TBMM, 1 Nisan miş şeklidir.
1923’te seçimlerin yenilenmesi kararını almıştır. • Parti programı altı Atatürk �lkes� üzerine oturtulmuştur. Ata-
• Yapılan seçimlerde Mustafa Kemal İzmir ve Ankara’dan mil- türk ilkeleri 1931 yılında partinin programında yer almıştır.
letvekili seçilmiştir. Ancak Ankara’yı tercih etmiştir. • Türk tarihinin en uzun ömürlü partisidir.
• II. TBMM birçok inkılap hareketini gerçekleştirmesi nedeniyle • 1950 yılına kadar iktidarda kalmıştır.
İnkılapçı Meclis olarak isimlendirilmiştir. • Ekonomide devletçi esasları benimsemiştir.
Ankara’nın Başkent Olması (13 Ekim 1923) • Demir yollarının artırılması gereği ortaya konulmuştur.
• Yeni oluşturulan ve Lozan Antlaşması’nı onaylayan TBMM’ye, • Aşarın kaldırılmasının gereği belirtilmiştir.
Dışişleri Bakanı İsmet Paşa, Ankara’nın başkent olmasını • Askerlik süresinin uzatılması savunulmuştur.
isteyen, tek maddelik bir yasa tasarısı sundu. 13 Ekim 1923’te • 1939’dan itibaren parti içinde muhalefet görevini yapsın diye
onaylanan; “Türkiye Devleti’nin makamı idaresi Ankara şeh- Müstak�l Grup oluşturulmuştur.
ridir” maddesi ile Ankara’nın başkent olması oy çokluğu ile
kabul edildi.
• Ankara’nın başkent seçilmesinde;
► İstanbul’un Boğazlar yolu üzerinde olması nedeniyle sal- Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
dırılara açık olması (17 Kasım 1924)
► Ankara’nın Milli Mücadele’nin merkezi olması ve başkent • Cumhuriyet ilanından sonra kurulan ilk muhalefet partisidir.
olabilecek jeopolitik konuma sahip olması • CHP’den sonra kurulan ikinci partidir.
► Anadolu’nun ekonomik yönden kalkındırılmak istenmesi • Partinin kurucuları şunlardır: Genel başkan Kâzım Karabekir,
► Yeni Türk devletinin Osmanlı’nın devamı izlenimini orta- Genel Sekreter Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay, Rafet Bele ve
dan kaldırmak Adnan Adıvar
gibi gerekçeler etkili olmuştur. • Parti ilk şubesini Urfa’da açmıştır.
Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri • Yayın organları: Vatan, Son Telgraf, İstiklal ve Tevhid,
Cumhuriyet Halk Fırkası (9 Eylül 1923) Efkar’dır.
• I. TBMM açıldıktan sonra mecliste gruplaşmalar oldu. Ancak • Parti programında yer alan bazı esaslar şunlardır:
bunlar resmi değildi. Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasından ► Parti dine saygılıdır.
sonra yapılacak inkılaplar için güçlü bir meclis desteğine ► Yerel yönetimi savunmuştur.
ihtiyaç duyan Mustafa Kemal II. TBMM’nin açılışından önce ► Ekonomide liberalizmi savunmuştur.
Halk Fırkası’nı kurarak seçimlere gitti ve mecliste çoğunluğu ► Tek dereceli seçimin gerekliliğini savunmuştur.
sağladı.
• 8 Nisan 1923’te Mustafa Kemal tarafından hazırlanan “9 • ► Cumhurbaşkanının tarafsızlığını savunmuştur.
Umde” adlı seçim bildirisi yayımlanmıştır. Partinin dine karşı saygılı olması kısa sürede rejim karşıtları-
nın bu partide toplanmalarına neden oldu.
• Partinin ilk kongresi S�vas Kongres� olarak kabul edilmiştir. • Bu da rejime karşı birtakım yıkıcı olayların yaşanmasına
• Temel amacı laiklik ve cumhuriyetçiliktir. zemin hazırladı.
• Türkiye’yi hukuk devleti hâline getirmek ve demokrasiyi yer- • Şeyh Sait Ayaklanması’yla kapatılmıştır.
leştirmek amacıyla kurulmuştur.
508
