Page 9 - 10-sinif-cografya-odn

DOĞAL SİSTEMLER 11
ˇ Depremlerin meydana geldiği yere iç merkez (hiposantr) denir.
ˇ En çok zarar verdiği yere dış merkez (episantr) denir.
ˇ Deprem dalgalarına izoseist denir.
ˇ İç merkez ile dış merkez arasındaki mesafeye odak derinliği denir.
ˇ Depremin şiddeti; büyüklüğüne, süresine, arazinin yapısına ve odak derinliğine bağlıdır.
ˇ Depremden korunmak için gevşek yapılı olan alüvyal topraklardan kaçınılmalı; sert
(granit) ve sağlam arazilere yerleşim birimleri kurulmalıdır.
ˇ Deprem dalgaları P (primer), S (sekonder), R (rayleigh) ve L (love) harfleriyle adlandı-
rılır.
EDİTÖR YAYINEVİ
ˇ P dalgaları boyuna dalgalar olarak adlandırılır.
ˇ Sismografa ilk ulaşan dalgadır ve hızlıdır. Yıkıcı etkisi düşüktür.
ˇ S dalgalarına enine dalgalar denir.
ˇ R dalgaları düşey ve yatay yönde karışık salınımlar oluşturur.
ˇ L dalgaları yeryüzüne en son ulaşır.
ˇ Yeryüzünde sarsıntılar oluşturur ve yıkımlar meydana getirir.
ˇ Dünya’daki deprem alanları; Alp - Himalaya kıvrım kuşağı, Büyük Okyanus çevresi
(Ateş Çemberi), Atlas Okyanusu’nun orta kesimleri, Akdeniz ve Hint Okyanusu çevre-
sidir. Deprem riskinin az olduğu yerler; Kanada’nın doğusu, Doğu Avrupa, İskandinav
Yarımadası, Sibirya, Grönland ve Avustralya’dır.

KAYAÇLAR VE YER ŞEKİLLERİ

ˇ Yer kabuğunun büyük bir bölümü magmanın soğuması sonucu meydana gelmiştir.
ˇ Bu soğuma ile farklı minerallerden meydana gelmiş kayaçlar oluşmuştur.
ˇ Kayaçlar bir veya birden fazla minerallerin doğal olarak bir araya gelmesiyle oluşan
sert maddelerdir.
ˇ Kayaçlar canlı yaşamının temelini oluşturmaktadır.
ˇ Kullandığımız toprak, maden, enerji kaynakları, yapı malzemeleri kayaçlar sayesinde
sahip olduğumuz önemli kaynaklardan bazılarıdır.
ˇ Çevremizdeki kayaçların asıl kökeni magmadır.