Page 13 - 10-sinif-cografya-odn

DOĞAL SİSTEMLER 23
Kumullar: Kum yığınlarına denir. Çok kolay şekil değiştirirler. İstanbul Şile kıyılarında
da rastlanır.

Barkan: Hilal biçiminde açılmış kum tepelerine denir.

Lös: Rüzgârın biriktirdiği kum depolarına denir. Taşınmış topraklardır.
BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKILLERI

EDİTÖR YAYINEVİ

Takke Buzulu Örtü Buzulu
ˇ Kutup bölgelerinde ve sıcaklık değerlerinin eksiye düştüğü yerlerde yağış biçimi kar
şeklinde olur.
ˇ Yağan karlar erimeden üst üste yığılarak buzulları (kalıcı kar, toktağan kar) oluştururlar.
ˇ Enlemin etkisine bağlı olarak kalıcı kar sınırı Ekvator’dan kutuplara gittikçe alçalır.
ˇ Ekvator’da 5000 m’den başlayan sınır, kutuplarda 0 m’ye iner.
ˇ Buzullar dağı tamamen kaplamışsa örtü (kutuplarda), dağın zirvesini kaplamışsa takke
(Orta Kuşak’ta - ülkemizde) buzulu adını alır.
NOT:
ˇ Ekvator’da ve Orta Kuşak ülkelerinde kalıcı karlara rastlanılmasının nedeni özel, ku-
tuplarda görülmesinin nedeni matematiksel (enlem) konumdur.
ˇ Buz kütlelerine aysberg (buz dağı), buz tabakasına bankiz denir.
ˇ Neozoik’te Günz, Würm, Ris ve Mendel adlarıyla 4 buzul dönemi yaşanmıştır.

ˇ Kalıcı karlar zamanla neve adı verilen buzullara dönüşürler. Bu buzullar yağan karların
ve basıncın etkisiyle glasiye denilen buzullara dönüşür.

BUZUL AŞINDIRMA ŞEKILLERI

Buzul Vadisi Asılı Vadi Hörgüçkaya Sirk Çukuru

Sirk Çukuru (Buz Yalağı): Buz kütlelerinin aşındırmasıyla oluşan çukurluklardır. Bu
çukurluklara suların dolmasıyla sirk gölleri meydana gelir. Eski akarsu vadilerini doldu-
ran ya da besleme alanından taşarak bir yatak boyunca aşağı inen buzullar vadi buzulu
olarak adlandırılır.