Page 12 - 10-sinif-cografya-odn

20 DOĞAL SİSTEMLER
AKARSU AŞINDIRMA ŞEKILLERI
ˇ Vadi, plato, dev kazanı, peribacaları, kırgıbayır, peneplen, menderes ve seki (taraçalar) dir.
A. VADI

V biçiminde vadi Boğaz biçiminde vadi Kanyon biçiminde vadi Geniş tabanlı vadi
(Kertik, Çentik) (Yarma)
EDİTÖR YAYINEVİ
Akarsuyun yatağını enine ve derinlere doğru aşındırmasıyla oluşan çanaklardır.

Çentik Vadi: Akarsuyun sürekli derine aşındırmasıyla oluşan V biçimindeki vadilerdir.

Boğaz Vadi: Boyuna uzanan dağ sıralarını akarsuyun enine yarmasıyla oluşurlar. Dik
yamaçlı ve derin vadilerdir. U biçimindedirler.

Kanyon Vadi: Daha çok kalkerli arazide oluşan dik ve taraçalı vadi türüdür.

Geniş Tabanlı Vadi: Eğim azalması sonucu akarsuyun yatağını yana aşındırmasıyla
oluşur.

Asimetrik (Yatık Yamaçlı) Vadi: Farklı dirençteki kayaçların bir yamacı hızlı, diğer ya-
macı yavaş aşınır. Bunun sonucunda yamaçların biri yatık, diğeri dik olur.

B. PLATO
ˇ Akarsular tarafından arazinin yarılmasıyla oluşmuş çevresine göre yüksek ve geniş düz-
lüklerdir.

C. DEV KAZANI
ˇ Akarsuyun çağlayan (şelale) oluşturduğu yer-
lerde görülür. Yukarıdan dökülen su, yeri oya-
rak çukurluk oluşturur. Bu çanaklara dev kazanı
denir.

D. PERIBACALARI
ˇ Üstte sert, altta tüf gibi yumuşak ve geçirimsiz ta-
bakaların bulunduğu yerlerde selinti sularının etki-
siyle oluşur.

NOT:
Peribacalarının oluşumunda hem iç hem de dış kuvvetler etkili olmuştur. Akarsular doğ-
rudan, rüzgârlar dolaylı etkiye sahiptir.