Page 13 - 9-sinif-biyoloji-odn

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ 27

C. PROTEINLER

 Organizmaların çatı molekülü proteinlerdir.
 Yapıcı ve onarıcıdırlar.
 Birçok hücrenin kuru ağırlığının %50’den fazlası pro-
teinden yapılmıştır.
 Proteinler organizmaların gerçekleştirdiği hemen her
EDİTÖR YAYINEVİ
faaliyette görev alır.
 Yapısal destek sağlama (tırnak, kıl, deri), organizma-
nın bir yerinden diğerine sinyal iletimi, hareketin gerçekleşmesi, yabancı maddelere
karşı savunma gibi olaylar proteinlerin görevlerinden bazılarıdır.
 Proteinler kuvvetli asit ve bazda, yüksek sıcaklıkta ve basınçta bozulurlar. Bu olaya
denatürasyon denir.
 Bir insanda on binlerce farklı özellikte protein vardır.
 20 çeşit amino asit olmasına rağmen bu kadar çok protein çeşidi olmasının sebebi;
amino asitlerin protein sentezindeki sayıları, dizilişleri ve çeşitlerinin farklılığıdır.

 Diğer organik bileşiklerde bulunan karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) atomlarıyla
birlikte proteinlerde azot (N) atomları da yer alır. Ayrıca yapılarında kükürt (S) ve fosfor
(P) da bulunabilir.

 İnsanlarda 8 çeşit amino asit sentezlenemez, dışardan hazır alınır. Bu amino asitlere
temel (esansiyel) amino asitler denir.

 Proteinlerin temel yapı birimleri amino asitlerdir.
 Bir amino asidin yapısında amino grubu (NH ), karboksil grubu (-COOH), hidrojen ve
2
radikal grup (R) vardır. Radikal, değişken grup demektir.

Değişken grup

R
H O
N C C
H OH
Amino grubu H Karboksil grubu

 Protein sentezi DNA’daki genetik şifreyle yönetilir.
 İki amino asitten birinin amino grubu diğerinin karboksil grubu aralarında bir molekül su
çıkararak peptit bağıyla bağlanır ve dipeptit yapıyı oluşturur.