Page 31 - tyt-konsensus-felsefe

18. Yüzyıl - 19. Yüzyıl Felsefesi Test - 57

1. Aydınlanma, hareketinin İngiliz ve İskoç Aydınlanma- 3. Nietzsche’ye göre yeni filozoflar güç istemini, ondan
sı’ndan sonra bir diğer uğrağı, hatta aydınlanmanın korkmadan veya utanmadan kucaklayıp, somutlaştıra-
bizatihi kendisiyle özdeşleştirilen temel uğrağı, Fransız caklardır. Geleceğin bu yeni filozofları, bu güçlü ruhlar
Aydınlanması’dır. Başka bir deyişle, Fransız Aydınlan- “dünyayı bir bütün olarak olumlayacak”, hayatı olduğu
ması, sadece Aydınlanma felsefesi diye adlandırılan gibi kabul edip, onun bir güç istemi olduğunu tasdik ede-
entelektüel oluşumun ruhunu temsil etmekle kalmaz, bu ceklerdir. Geleceğin bu yeni filozofları hayattan kaçmak,
ruhu gerçekten oluşturur. Çünkü Fransız Aydınlanması, ondan korkmak yerine, hayatı yaşamayı seçeceklerdir.
Rousseau bir kenara bırakılacak olursa, her ne kadar Onların amacı, “insanı yeniden doğaya çevirmek” olma-
Hume veya Kant ayarında birinci sınıf veya üst düzey lıdır. Bu yeni filozof, geleceğin kişisi, Böyle Buyurdu Zer-
dâhi filozoflar tarafından temsil edilmese de bilimciliği, düşt ’te “üst insan” olarak kutsanan, “insanın ötesindeki
ilerlemeciliği, bütüncül din eleştirisi, iyimserliği, refor- insan”dır.
mizmi ya da ütopizmi ve de meşhur Encyclopédie’siyle
aydınlanmanın bütün karakteristik özelliklerini sergiler. Nietzsche’ye göre “üst insanı” diğer insanlardan
Bu açıdan bakıldığında, o hem yıkıcı ve eleştirel bir yö- ayıran özellik aşağıdakilerden hangisidir?
nelimi hem de kurucu veya yeni baştan inşa edici bir A) Uyumlu ve barışçıl
tavrı yansıtır. B) Mutlu ve huzurlu

Parçada Fransız aydınlanmasının, C) Erdemli ve sakin
D) Güçlü ve kendine güvenen
I. Dogmatizmden kopma ve bilime yönelme
E) Korkusuz ve kaygılı
II. Dini ve metafizik açıklamaları eleştirme
III. İnsan ve toplumla ilgili olumlu düşünme

özelliklerinden hangilerini taşıdığı anlatılmaktadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
4. O, iktidarın kimde olduğu ve bu iktidarı nasıl kullandığı
EDİTÖR YAYINEVİ
D) I ve II
E) I, II ve III
ölçütünden hareketle, üç ayrı yönetim biçimi olduğunu
öne sürer. Bunlar: Cumhuriyet, monarşi ve despotizm-
2. Bilim kesinlikle gözlem kayıtlarından daha fazla bir şey- dir. Monarşi tek kişinin belli temel yasalara göre yöneti-
dir. Sözgelimi, fizik gibi bir bilim, asla zengin bir münferit mi anlamına gelirken, despotizm yine tek kişinin bu kez
ve dağınık olgular bileşiminden değil, fakat bu olguları yasa tanımaz ve kuralsız yönetimini ifade eder. Buradan
başka olgulara sistematik bir biçimde bağlayan genel da anlaşılacağı üzere, Montesquieu, yönetim biçimleri-
hipotezler ve teorilerden oluşur. Başka bir deyişle ger- ni, Aristoteles’in yaptığı gibi, yöneticinin veya iktidar sa-
çek bilim, bu olguların birbirleriyle bağlantılarının kurul- hibinin erdemiyle tanımlayıp farklılaştırmaz. Buna göre,
duğu ve hepsinden önemlisi bireysel olgular birbirleriyle monarşiyle despotizm arasındaki ayrım, monarkın yani
yasa benzeri ilişkiler içinde bulunan olgu kategorilerinin yönetimdeki tek adamın erdeminden ziyade onun belirli
üyeleri olarak görüldüğü zaman ortaya çıkar. veya yerleşik yasalara göre yönetmesine bağlıdır.
Comte’un parçadaki düşüncelerinde bilimin hangi Montesquieu’ya göre yönetim şekillerinin farklılaş-
özelliği vurgulanmaktadır? masının temel ölçütü nedir?
A) Olgular arası sistematik ilişkiler kurmak A) Yöneticinin iş başına gelme şekli
B) Yalnızca somut olgusal alandan edinilmek B) Yönetimin temel amacı
C) Aklama – mantığa uygun olmak C) Yönetimin kurallara bağlı yapılması
D) Nesnel ve tarafsız olmak D) Yöneticinin kişisel yetenekleri
E) Varlığı parçalı olarak incelemek E) Yöneticinin sınıfsal özellikleri
18. YÜZYIL - 19. YÜZYIL FELSEFESİ • 2 - 15. yüzyılda batı coğrafyasında yaşanan her türlü program din ekseni
18 - 19. Yüzyıl Felsefesinin Ortaya Çıkışı etrafında açıklanmaya çalışılmıştır.
• 18 - 19. yüzyıl felsefesi, bireysel ve toplumsal olarak Batı’da aydınlanmanın • Kendini dinin temsilcisi olarak gören kilisenin din dışında aklın kullanılması-
yaşadığı dönemdir. Akıl çağı olarak da bilinen bu dönem düşünürleri aklı ön na izin vermemesi ve toplumun baskı altında tutulması Rönesans’ın ortaya
planda tutarak toplumu aydınlatmaya çalışmışlardır., çıkmasıyla azalmıştır.
• 18 - 19. yüzyıl felsefesi; batı coğrafyasının toplumsal yaşantısındaki köklü • İslam coğrafyasında yapılan çeviri faaliyetleriyle başlayan bu yeni anlayış
değişimler Fransız İhtilali ve Sanayi İnkılabı gibi tüm dünyayı etkileyen olay- coğrafi keşifler ve bilimsel gelişmeler sonucunda hızla yayılmaya başlamıştır.
ların yaşandığı bir dönemde geleneksel düşünceye karşı aklı özgürleştirmek • Hümanizmle birlikte sanat ve felsefe alanlarında yeni ekoller ortaya çıkmış ve
adına yapılan felsefi bir harekettir. bilimde evrene yönelik yeni keşifler yapılmıştır.

117