Page 8 - tyt-konsensus-felsefe

Felsefeyi Tanıma Test - 2

5. Newton’un evrensel çekim yasası, fizik biliminin veya 7. Kant felsefeyi ‘kendisini akla dayanan nedenlerle meşru
astronominin alanı içinde ele alınması gereken, olguya kılmak veya haklı çıkarmak iddiasında olan bir zihinsel
ilişkin bir bilgidir. Ancak bu bilgi, bizzat Newton veya bir etkinlik biçimi’ olarak tanımlamıştır. Kanaatimizce bu ta-
başkası tarafından, evreni matematiksel bir biçimde ve vır felsefeyi felsefe yapan ve bütün felsefi düşünme ör-
belli bir plana göre düzenli ve uyumlu olarak yaratan akıllı neklerinde ortak olan bir noktayı gayet güzel bir biçimde
bir Tanrı’nın varlık üzerindeki damgasından haber veren, ortaya koymaktadır. Burada ‘akla dayanan nedenlerden,
onun bir işareti, bir ayeti olan şey olarak yorumlana da insanın her türlü deneyini, gözlemini, bunlara dayanan
bilir. Bu durumda bu bilgi artık bilgi olmaktan daha faz- her türlü akıl yürütmesini ve sezgisini içine alan geniş
la bir şey, bir bilgelik olur. Bilgelik, Sokrates’in uğrunda bir nedenler veya gerekçeler grubunu anlamak gerekir.
ölümü göze aldığı bilgidir. Bilgelik, büyük İslam filozofu ‘Haklı çıkarmak veya meşrulaştırmak’ iddiasından ise
EDİTÖR YAYINEVİ
İbni Rüşt’ün, Kur’an’ın evrene bakarak bizi onun yaratanı ‘herhangi bir önermeyi, bu önermeyi ileri sürmeyi müm-
hakkından düşünmeye davet ettiğini söylediği bilgidir. kün kılan kanıt, temel ya da gerekçelerle ortaya koyma’
yı anlamak gerekir. Örneğin ‘eğer bütün insanlar ölümlü
Parçaya göre kişiyi bilgeliğe ulaştıran bilginin özel-
liği aşağıdakilerden hangisidir? ise ve Ahmet bir insan ise, Ahmet’in de ölümlü olduğunu
kabul etmek zorunludur. Burada bu iki öncül bu sonucu
A) Kişiye varlık, evren ve değerlerle ilgili bütüncül genel zorunlu kılmakta, onu ileri sürmeyi gerektirmektedir.
ve anlamlı bir görüş kazandıran bilgidir.
Kant’a göre bir önermeyi “haklı çıkarmak ve meşru-
B) Kişiye olgusal alanda meydana gelen olaylarla ilgi laştırmak” felsefede hangi kavram ile tanımlanmak-
kesin durumları anlatan bilgidir. tadır?
C) Kişiye davranış alanında mutluluğun yolunu göste- A) Metafizik derinlik B) Paradigma değişimi
ren bilgidir.
C) Temellendirme D) Refleksif olma
D) Kişiyi diğer insanların gözünde üstün ve değerli kılan
bilgidir. E) Kavramsal analiz
E) Kişinin aklındaki tüm sorulara cevap verebilecek ge- 8. Felsefe deyimi Yunanca ‘bilgelik sevgisi’ anlamına ge-
nel bilgidir. len ‘philosophia’ deyiminin Arapçalaşmış şeklidir. Şimdi
6. Felsefeci doğrudan doğruya doğa, tarih ve toplum üzeri- kelimenin kök anlamının işaret ettiği gibi felsefi bilginin
ne eleştirici bir bakış açısıyla düşünebileceği gibi, kendi (Yunancası episteme) ve bilgeliğin (Yunancası sophia)
deneyleri ve çeşitli bilimler tarafından bu varlık alan- kendisi, ona sahip olma iddiası değil, bilginin ancak
larıyla ilgili olarak kendisine sağlanan veri malzemesi bundan çok daha özel olarak bilgeliğin (Arapçası hik-
üzerinde de düşünebilir; bunların geçerlilik derecelerini met) aranması, aşkı ve sevgisidir. Bilgelik veya hikmet
ve sınırlarını soruşturabilir. Bu son özelliği ile felsefe- bilgiden farklı, çok daha iddialı ve zengin bir kavramdır.
nin, bilginin bilgisi veya düşünce üzerine bir düşünme Bilgelik, en basit ifadeyle, insan hayatının anlamı ve
faaliyeti olduğu söylenir. Burada zihin kendi üzerinde değerine ilişkin derin bilgidir. Bilgelik, kendisine sahip
dönerek sahip olduğu bilgiler üzerinde düşünür. Gerek olana mutluluk ve kurtuluş sağlayacağı, hayatına anlam
ampirik hayatın kendisi, gerek herhangi bir sanatın ic- ve değer katacağı varsayılan anlamlı ve değerli bilgidir.
rası veya bilimler bize bir dizi bilgiler verirler. Felsefe, Parçadan bilgelik ve felsefe ile ilgili hangi yargıya
esas itibariyle işte bu bilgiler üzerinde düşünme, onların ulaşılabilir?
temelini ve değerini yoklama, soruşturma faaliyetidir.
A) Felsefe bilgeliğe sahip olmak değil, o yolda verilen
Parçada felsefi faaliyetin hangi özelliği anlatılmakta- bitmez mücadeledir.
dır?
B) Filozof her konuda bilgeliğe ulaşmış kişidir.
A) Düşüncelerinde kendi içinde tutarlı olma C) Bilgelik teorik bilgiye sahip olmakla değil, davranış-
B) Refleksiyonlu ve kendine dönük düşünme larla anlaşılır.
C) Varlık, evren ve değerlere bütüncül yaklaşma D) Bilgelik hayatla ilgili tüm önemli sorunlara tatminkâr
D) Var olan bilgi malzemesine dogmatik yaklaşma cevaplar verebilmektir.
E) Tüm bilimlerin verilerini birleştirme E) Herkes felsefeci olabilir ancak herkes bilge olamaz.

sır, Mezopotamya, Çin, Hindistan ve Türklerde önemli düşünce sistemleri vardı. FELSEFENİN İNSAN VE TOPLUM HAYATI ÜZERİNDEKİ ROLÜ
Fakat bu düşüncelerin yapılarında dini ve mistik (mitolojik) öğeler yer aldığı için Felsefenin Bireysel ve Toplumsal İşlevleri
felsefe düzeyine erişememişlerdir. Felsefe bireyin; kendini tanıyabilmesini, farklı fikirlere açık olabilmesini, özgür-
Felsefi Düşüncenin Özellikleri ce düşünebilmesini, bilinçli bir insan olmasını, ön yargılardan uzak durabilmesi-
Sorgulama, merak etme, rasyonel olma, yığılımlı ilerleme, eleştirel olma vb. ni, yeni fikirler oluşturabilmesini sağlar.
Düşünmenin Önemi ve Gerekliliği Nedir? Felsefe toplumun; ortak bir kültür oluşturmasını, farklı toplumların bir arada ya-
Düşünmek; bir sonuca varmak amacıyla bilgileri incelemek, karşılaştırmak ve şamasını, bilimlerin gelişmesini, toplumların geleceğinin planlanmasını, akla ve
aradaki ilgilerden yararlanarak düşünce üretmek, zihinsel yetiler oluşturmak; iradeye değer veren bir toplum olunmasını, toplumsal grupları birbiri hakkındaki
zihniyle arayıp bulmak gibi anlamlarda kullanılan bir ifadedir. ön yargılarının giderilmesini, insanların kendini özgürce ifade edebilmesini sağlar.
8