Page 12 - tyt-konsensus-felsefe

Bilim Felsefesi Test - 15

5. Rönesans’la başlayan bilime yönelme 18-19. yüzyıllar- 7. Bilimsel bilgiler olgusal alandan, deney ve gözlem
da ürünlerini vermeye başlamıştır. Üretilen bilgiler ve bu metotları kullanılarak, değişik dönemlerde çeşitli bilim
bilgilere dayalı üretilen teknolojik araç gereçler arttıkça adamlarının katkılarıyla üretilen, her aşamada denetle-
bilime duyulan ilgi ve merak da artmıştır. Bilimlerin ge- nen, sürekli eleştiri ve mantık süzgecinden geçirilen ve
lişip hayatımızda etkin bir yer edinmesinden sonra fel- elde edilen yargıların doğruluğundan şüphe edilmeyen
sefeyle uğraşan düşünürlerin de bilim üzerine olan ilgisi bilgilerdir.
artmıştır. Bilimi konu edinen bilim felsefesi oluştuktan Bu parçaya göre,
sonra bilim üzerine düşünen filozoflar bilimi anlamlan-
dırmak için çeşitli görüşler ileri sürmüşlerdir. I. eleştirellik,
II. akılcılık,
EDİTÖR YAYINEVİ
Bilimle ilgili aşağıda verilen düşünür ve kavram eş-
leşmelerinden hangisi yanlıştır? III. olgusallık,
A) T . Kuhn – Paradigma IV. evrensellik,
B) Toulmin – Etkinlik olarak bilim V. dönemsellik
C) L. Wittgenstein – Dil çözümlemesi özelliklerinden hangisi bilimin özelliklerinden değil-
dir?
D) K.Popper – Yanlışlanabilirlik
E) A. Comte - İşlevselcilik A) Yalnız I B) Yalnız V C) I ve V
D) II ve V E) III ve IV

6. Bilim, bilimsel yöntem ve kuramlarla gelişir. Bilimsel ku-
ram, bir takım olguları veya olgusal ilişkileri açıklayan
teorik bir sistemdir. Böyle bir sistemin kurulması, bilimde 8. A. Comte'a göre çağımız bilgi çağıdır. Bu çağ metafizik
en üst düzeyde bir zihinsel çalışmayı gerektirir. Araştır- ve teolojik düşüncelerin felsefesinden ayıklandığı dö-
macı nesnel olguları çeşitli duyu organları ile algılarken, nemdir. Bilim felsefesinin konusu da; bilimlerin yapısı,
kavramı düşünsel yetisi ile geliştirir. Bu durum, bilim in- metodu, ilkeleri ve sonuçları üzerine düşünmek, genel
sanını kavram geliştirmeye zorlar. bir bilim teorisi ya da mantığı oluşturmak ve bilimler gibi
nesnel sonuçlara ulaşmak olmalıdır.
Buna göre bilimsel araştırmalar ile ilgili aşağıdaki-
lerden hangisine ulaşılabilir? A. Comte göre bilim felsefenin amacı aşağıdakiler-

A) Bilimsel araştırmalar deneysel çalışmaya bağlı ola- den hangisi olmalıdır?
rak açıklanabilir. A) Felsefe, olayların ilk nedenlerini ve temel ilkelerini
B) Bilimsel araştırmalar sadece belirli yöntem ve ku- araştırmaktır.
ramlarla gelişir. B) Felsefe, bilimsel bir nitelik kazanmalıdır.
C) Bilimde, olgu ve deneye dayanmanın yanında bilim C) Felsefe, olayları bilimin açıkladığı biçimde ön yargı-
insanının yaratıcılığı da gereklidir . sız benimsemelidir.
D) Bilimsel etkinlik, insan aklının temel yasalarına uy- D) Filozof, metafizik konuları daha ayrıntılı açıklamalı-
gun olmalıdır. dır.
E) Bilimin temel kaynağı filozofların ortaya koyduğu fel- E) Filozof sistemini oluştururken deney ve aklı birlikte
sefi düşüncelerdir. kullanmalıdır.

b. Etkinlik Olarak Bilim: Temsilcileri Thomas Kuhn (1922–1996) ve S. Toulmin Kuhn’a göre bilimin oluşumu ve gelişimi bir paradigmadan diğer paradigmaya
(1922–2009)’dir. geçişle olanaklıdır. Bu devrimsel bir etkinliktir. Sürekli ilerleyen bir bilim etkinliği
Thomas Kuhn (1922–1996): Ona göre, “Bilim; bir etkinlik sürecidir; bu süreci yoktur. Bu bakımdan bilimin amacı bu paradigmaları oluşturan insan topluluğunu
yönlendiren olgular bilim insanlarının oluşturduğu topluluk ve onların çalışma- anlamaktır. Paradigma (değerler dizisi), belli bir bilim insanı topluluğunun kabul
larıdır.” Bilim ancak bu süreci incelemekle anlaşılabilir. Bu süreçteki tüm öğeler ettiği bir bakış açısı veya kuramsal çerçevedir.
özellikle de bilim dışı öğeler incelenmelidir. Bu sürecin belirleyicisi olan bilim in-
sanlarının psikolojisi, inançları, bakış açıları, içinde yaşadığı toplumların yapıları
vb. etkenler çok önemlidir.
34