Page 70 - tyt-tum-dersler-konu
P. 70
456 YERKÜRENİN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ
5. Ana yönler belirlenir. Kutup Daireleri: Gece veya gündüzün 24 saat yaşana-
6. Bitkiler fotosentez yapar. bileceği enlemlerdir.
7. Gel - git (med - cezir) olayı gerçekleşir. Ekvator: Dünya’yı iki eşit parçaya böldüğü varsayılan
en büyük paralel çizgisidir.
Açısal Hız: Dünya her yerde 360°lik dönüş yaptığından
açısal hız sabittir, değişmez. Yörünge Düzlemi (Ekliptik): Dünya’nın Güneş etra-
Çizgisel hız Açısal hız fında izlediği yörünge düzlemidir.
Eksen Eğikliği: Yörünge düzlemi ile Ekvator arasındaki
23°27’ lık açı farkı vardır. Buna eksen eğikliği denir.
Eksen Eğikliği ve Yıllık Hareket Sonuçları
0° 90° 0° 90° 1. Güneş’in yıl içerisinde geliş açısı değişir.
2. Sıcaklık farkları oluşur.
Yıllık Hareket ve Sonuçları
EDİTÖR YAYINEVİ
3. Muson (devirli) rüzgârları oluşur.
Dünya, yıllık hareketini Güneş çevresinde elips şeklin-
deki yörüngesinde 365 gün 6 saatte yapar. Bu süreye 1 4. Cisimlerin gölge boyları yıl içinde değişir.
yıl denir. 5. Mevsimler meydana gelir.
6. Aydınlanma çemberi yıl içerisinde yer değiştirir.
Dünya’nın yörüngesinin elips olmasının sonuçları
Ɖ Dünya ile Güneş arasındaki uzaklık değişir. (Günberi 7. Aynı anda yarım kürelerde farklı mevsimler yaşanır.
- Perihel 3 Ocak günöte - Afel 4 Temmuz) 8. Gece - gündüz süreleri yıl içerisinde değişir.
Ɖ Dünya’nın yörüngedeki hızı değişir. 9. Güneş’in doğuş - batış, yer ve zamanı değişir.
Ɖ Şubat ayı iki gün kısa sürer. (28 gün) 10. Dönenceler, kutup daireleri ve matematik iklim
kuşakları oluşur.
Ɖ Eylül ekinoksu iki gün gecikir. (21 yerine 23 Eylül) ŗ NO
Coğrafya Ɖ Yarım kürelerde mevsim süreleri değişir. ¡ Güneş ışınlarının geliş açıları, sıcaklık farkları, fizik-
21 M
sel çözülme, gölge boyları hem 1 günde hem de 1
21 H 21 A yılda değişir.
¡ Mevsimlerin oluşması yıllık harakete, mevsim süre-
lerinin değişmesi yörüngenin şekline bağlıdır.
Eksen Eğikliği İle İlgili İhtimaller:
23 E Eksen Eğikliği Artarsa; (30°)
Ɖ Tropikal kuşak ve kutup kuşağı genişler.
ŗ NO
Ɖ Orta Kuşak daralır.
Dünya'nın Güneş'e yakınlık veya uzaklığının sıcaklık Ɖ Türkiye’de yazlar daha sıcak, kışlar daha soğuk
üzerinde doğrudan bir etkisi yoktur. Asıl faktör Güneş geçer.
ışınlarının geliş açılarıdır.
Ɖ Yıllık sıcaklık farkı artar.
Ɖ Güneş ışınlarının dik geldiği alan genişler.
EKSEN EĞİKLİĞİ
Ɖ Ekvator bugünküne göre daha az ısınır.
Yer ekseninin yörünge düzlemi üzerinde yaptığı 23° -
27° lik eğikliğe eksen eğikliği denir. 90° KKN
Genişler 60° Kuzey Kutup Dairesi
Daralır
30° Yengeç Dönencesi
Genişler
0° Ekvator
30° Oğlak Dönencesi
Daralır
Genişler 60° Güney Kutup Dairesi
Yer Ekseni: Bir kutuptan diğer kutba uzanan çizgidir.
90° GKN
Aydınlanma Çizgisi: Dünya’nın aydınlık ve karanlık
kısımlarını birbirinden ayıran çizgidir. Yıl içerisinde kutup Eksen Eğikliği Azalırsa; (15°)
daireleri ile kutup noktaları arasında yer değiştirir. Ɖ Tropikal kuşak ve kutup kuşağı daralır.
Ɖ Orta Kuşak genişler.