Page 70 - tyt-tum-dersler-konu
P. 70

456                                                           YERKÜRENİN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ
             5.  Ana yönler belirlenir.                     Kutup Daireleri: Gece veya gündüzün 24 saat yaşana-
             6.  Bitkiler fotosentez yapar.                 bileceği enlemlerdir.
             7.  Gel - git (med - cezir) olayı gerçekleşir.  Ekvator:  Dünya’yı  iki  eşit  parçaya  böldüğü  varsayılan
                                                            en büyük paralel çizgisidir.
             Açısal Hız: Dünya her yerde 360°lik dönüş yaptığından
             açısal hız sabittir, değişmez.                 Yörünge  Düzlemi  (Ekliptik):  Dünya’nın Güneş  etra-
                  Çizgisel hız          Açısal hız          fında izlediği yörünge düzlemidir.
                                                            Eksen Eğikliği: Yörünge düzlemi ile Ekvator arasındaki
                                                            23°27’ lık açı farkı vardır. Buna eksen eğikliği denir.
                                                            Eksen Eğikliği ve Yıllık Hareket Sonuçları
                0°           90°      0°          90°       1.  Güneş’in yıl içerisinde geliş açısı değişir.

                                                            2.  Sıcaklık farkları oluşur.
             Yıllık Hareket ve Sonuçları
                              EDİTÖR YAYINEVİ
                                                            3.  Muson (devirli) rüzgârları oluşur.
             Dünya, yıllık hareketini Güneş çevresinde elips şeklin-
             deki yörüngesinde 365 gün 6 saatte yapar. Bu süreye 1   4.  Cisimlerin gölge boyları yıl içinde değişir.
             yıl denir.                                     5.  Mevsimler meydana gelir.
                                                            6.  Aydınlanma çemberi yıl içerisinde yer değiştirir.
             Dünya’nın yörüngesinin elips olmasının sonuçları
             Ɖ   Dünya ile Güneş arasındaki uzaklık değişir. (Günberi   7.  Aynı anda yarım kürelerde farklı mevsimler yaşanır.
               - Perihel 3 Ocak günöte - Afel 4 Temmuz)     8.  Gece - gündüz süreleri yıl içerisinde değişir.
             Ɖ   Dünya’nın yörüngedeki hızı değişir.        9.  Güneş’in doğuş - batış, yer ve zamanı değişir.
             Ɖ   Şubat ayı iki gün kısa sürer. (28 gün)     10.  Dönenceler,  kutup  daireleri  ve  matematik  iklim
                                                               kuşakları oluşur.
             Ɖ   Eylül ekinoksu iki gün gecikir. (21 yerine 23 Eylül)  ŗ    NO
       Coğrafya  Ɖ   Yarım kürelerde mevsim süreleri değişir.    ¡ Güneş ışınlarının geliş açıları, sıcaklık farkları, fizik-
                                 21 M
                                                               sel çözülme, gölge boyları hem 1 günde hem de 1
                    21 H                     21 A              yılda değişir.
                                                               ¡ Mevsimlerin oluşması yıllık harakete, mevsim süre-
                                                               lerinin değişmesi yörüngenin şekline bağlıdır.

                                                            Eksen Eğikliği İle İlgili İhtimaller:
                                     23 E                   Eksen Eğikliği Artarsa; (30°)
                                                            Ɖ   Tropikal kuşak ve kutup kuşağı genişler.
                ŗ    NO
                                                            Ɖ   Orta Kuşak daralır.
              Dünya'nın  Güneş'e  yakınlık  veya  uzaklığının  sıcaklık   Ɖ   Türkiye’de  yazlar  daha  sıcak,  kışlar  daha  soğuk
              üzerinde doğrudan bir etkisi yoktur. Asıl faktör Güneş   geçer.
              ışınlarının geliş açılarıdır.
                                                            Ɖ   Yıllık sıcaklık farkı artar.
                                                            Ɖ   Güneş ışınlarının dik geldiği alan genişler.
             EKSEN EĞİKLİĞİ
                                                            Ɖ   Ekvator bugünküne göre daha az ısınır.
             Yer  ekseninin  yörünge  düzlemi  üzerinde  yaptığı  23°  -
             27° lik eğikliğe eksen eğikliği denir.                   90° KKN
                                                                    Genişler   60° Kuzey Kutup Dairesi
                                                                    Daralır
                                                                                 30° Yengeç Dönencesi
                                                                    Genişler
                                                                                  0° Ekvator
                                                                                 30° Oğlak Dönencesi
                                                                    Daralır
                                                                    Genişler   60° Güney Kutup Dairesi
             Yer Ekseni:  Bir kutuptan diğer kutba uzanan çizgidir.
                                                                      90° GKN
             Aydınlanma  Çizgisi:  Dünya’nın  aydınlık  ve  karanlık
             kısımlarını birbirinden ayıran çizgidir. Yıl içerisinde kutup   Eksen Eğikliği Azalırsa; (15°)
             daireleri ile kutup noktaları arasında yer değiştirir.  Ɖ   Tropikal kuşak ve kutup kuşağı daralır.
                                                            Ɖ   Orta Kuşak genişler.
   65   66   67   68   69   70   71   72   73   74   75