Page 11 - 10. SINIF COĞRAFYA ÖĞRETEN PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

4. ünite: Çevre ve toPlUm PARAGRAF TESTI 1

1 3 (I) Can ve mal kaybına neden olabilen heyelan, sel, fır-

I� Afetler, doğada meydana gelen olaylar sonucu ger- tına, deprem gibi doğada meydana gelen olaylar sonuç-
çekleşen doğal afetler ve insanların çeşitli faaliyet- ları itibarıyla doğal afet olarak nitelendirilir. (II) Bunun yanı
leri sonucu ortaya çıkan beşerî afetler şeklinde ikiye sıra insanlar, ihtiyaçlarını karşılayabilmek için doğrudan
ayrılır. veya dolaylı olarak doğaya müdahale etmektedir. (III) Bu
durum, doğadaki dengeye zarar vermekte ve bazı beşerî
II� Bu süreçte bazen canlı ve cansız çevreye büyük zarar kaynaklı afetlerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
veren, insanların sosyal, kültürel ve ekonomik faali- (IV) Beşerî kökenli afetler, doğal çevre koşullarına yete-
yetlerini durma noktasına getiren, önemli ölçüde can rince uyum sağlayamayan insan faaliyetleri nedeniyle
ve mal kaybına neden olan doğa veya insan kökenli meydana gelebilir. (V) Ancak bu olayda doğal çevrenin
olaylar meydana gelir. olağan sürecine karşı tedbir alamayan insanın etkisi de
III� Dünyada bugüne kadar gözlenen afet türlerine bakıl- göz ardı edilmemelidir.
GİRİŞ YAYINLARI
dığında farklı özelliklere sahip çok sayıda afet yaşan- Bu metinde numaralandırılmış cümlelerin hangisin-
mış ve yaşanmaya devam etmektedir.
den sonra “Örneğin, pistte görülen yoğun sis nedeniyle
IV� İnsan, yaşamını sürdürebilmek için faaliyet gösterdiği meydana gelen uçak kazasında yaşanan can ve mal
çevreyle sürekli etkileşim hâlindedir. kaybı, beşerî afet olarak nitelendirilir.” cümlesinin geti-
V� İnsanların önlemek için tüm imkânları seferber etme- rilmesi en uygundur?
sine rağmen engel olamadığı olaylara afet denir. A) I B) II C) III D) IV E) V
Yukarıdaki numaralandırılmış cümleler anlamlı bir
bütün oluşturacak biçimde sıralandığında “baştan 4 Doğada meydana gelen olayların afet olarak nitelendi-
ikinci” cümle hangisi olur? rilebilmesi, insanların bu olaylardan olumsuz etkilen-
meleri durumunda söz konusu olur. Örneğin, insanların
A) I B) II C) III D) IV E) V
bulunmadığı ya da gerekli tedbirlerin alındığı bir alanda
meydana gelen deprem, insanları olumsuz etkileme-
diği sürece afet sayılmaz. Bunun yanı sıra bazı afetlerin
sonucu, başka afetlerin başlangıcı olabilir. Sel, taşkın ve
2 Erken uyarı sistemleri, meydana gelebilecek afetlerin yol depremlerden sonra salgın hastalıkların ortaya çıkması
açabileceği zararları en aza indirebilmek amacıyla afet bu duruma örnek verilebilir. Afetler, oluşum hızlarına
öncesinde çeşitli teknolojiler kullanılarak belirli kurumlar göre ani ve yavaş gelişen afetler olmak üzere ikiye ayrılır.
tarafından yayımlanan mesaj veya bildirilerdir. Örneğin, Deprem, çığ, su baskınları gibi afetler ani geliştiği için bu
günümüz teknolojisi ile önlenmesi mümkün olmayan afetler öncesinde yeterince önleyici ve koruyucu tedbir-
tsunami gibi afetlerde dalgaların kıyıya ulaşma zamanı, ler alınamamakta dolayısıyla büyük can ve mal kayıpları
erken uyarı sistemleri sayesinde bilinebilmektedir. Mer- yaşanabilmektedir. Buna karşılık kuraklık, erozyon ve sal-
kezi Hawai’de (Havai) olan sismik deniz dalgaları uyarı gın hastalıklar gibi daha yavaş gerçekleşen afetler önce-
sistemi ile Pasifik Okyanusu'nda meydana gelebilecek sinde önleyici ve koruyucu tedbirler almak mümkündür.
herhangi bir tsunami olayında zarar görebilecek bölgeler Ayrıca afetlerin herhangi bir bölgede yol açtığı sonuçları
saatler öncesinden uyarılarak gereken tedbirler alınabil- afetin büyüklüğü, nüfus yoğunluğu, yapılaşma özellikleri
mektedir. ve ekonomik gelişmişlik düzeyi gibi faktörler etkiler.
Bu metin aşağıdakilerden hangisine yanıt olarak söy- Bu metinde aşağıdakilerden hangisine değinilme-
lenmiştir? miştir?

A) Afetlerde erken uyarı sistemi nedir? A) Ani gelişen afetlerde büyük can ve mal kaybı olduğuna
B) Afetlerin zararlı etkilerini azaltmak için alınacak ted- B) Bazı afetler öncesinde tedbirlerin alınabildiğine
birler nelerdir? C) Bazı afetlerin sonucunun başka afetlerin başlangıcı
C) Doğal afetlere karşı alınabilecek önlemler nelerdir? olabildiğine
D) Erken uyarı sistemleri hangi doğal afetlere karşı ge- D) Ekonomik gelişmişlik düzeyi yüksek olan yerlerde
liştirilmiştir? afetlerin azlığına
E) Olası afetlere karşı toplumsal güç birliği nasıl sağla- E) Olaylara afet denilmesi için insanların olumsuz etki-
nır? lenmeleri gerektiğine

Giriş Yayınları / 10. sınıf Coğrafya 39