Page 44 - 10. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları
P. 44
¦ DOĞAL SİSTEMLER § 43
43
Vadi ve Yamaç Kaynağı: Akarsu vadilerinin ve yüzey şekillerinin yamaçlarından yeryüzüne çıkan
sulardır. Yağış miktarının fazla olduğu dönemlerde kaynaktan çıkan su miktarı artarken, yağışın azaldığı
dönemlerde su miktarı azalır. Tarım alanlarını sulama, içme ve kullanma suyu olarak yararlanır
Karstik Kaynak: Kolay çözülebilen kayaçların yaygın olduğu arazilerde yer altındaki mağaraların içeri-
sinde suların birikmesiyle ve bu suların mağara ağızlarından yüzeye çıkmasıyla oluşan kaynaklardır. Suları
kireçlidir.
Artezyen Kaynak: İki geçirimsiz tabaka arasındaki geçirimli tabakada birikmiş olan suların insanla-
rın sondaj yoluyla yeryüzüne çıkarmasıyla oluşan kaynaklardır. Sulama ve içme suyu sağlamak amacıyla
EDİTÖR YAYINEVİ
kullanılırlar.
Fay Kaynak: Yer altındaki suların yer altında ısınıp fay hatlarını takip ederek yeryüzüne çıkmasıyla olu-
şan kaynaklardır. Mineral bakımından zengin sıcak su kaynaklarıdır.
Tabaka Kaynağı: Geçirimsiz tabaka üzerinde biriken suların bir yamaç boyunca kesilmesi sonucu oluşur-
lar. Dağ ve plato tabaka kaynağı yamaçlarında görülen kaynak türleridir.
Gayzer Kaynak: Aktif volkanların bulunduğu alanlarda suların yer altında ısınıp büyük bir basınçla
yeryüzüne çıkmasıyla oluşmuş kaynaklardır. İzlanda, Japonya ve Yeni Zellanda gibi aktif volkanların
bulunduğu ülkelerde görülür.
TÜRKİYE’DEKİ SULAR VE BU SULARIN KULLANIMI
* Su canlılar için temel yaşam kaynağıdır. Nüfus sürekli arttığı için kişi başına düşen su miktarı
azalmaktadır.
TÜRKİYE’NİN AKARSULARI
Türkiye Akarsularının Genel Özellikleri
* Yatak eğimleri fazladır. * Genelde boyları kısa ve havzaları geniştir.
* Akış hızları yüksektir. * Rejimleri düzensizdir.
* Hidroelektrik enerji potansiyelleri fazladır. * Genellikle dar ve derin vadileri oluştururlar.
* Ulaşım ve taşımacılığa elverişli değillerdir. * Taşıdıkları su miktarları azdır.
NOTOT
N
y Ülkemiz sınırları içinde doğup ülke sınırları dışında denize dökülen akarsular: Dicle - Aras - Kura
ve Çoruh’tur.
y Türkiye dışında doğup Türkiye’de denize dökülen akarsular: Asi - Meriç
y Türkiye sınırları içindeki en uzun akarsu: Kızılırmak’tır.
* Çoruh, Manavgat, Fırat, Köprüçay, Fırtına ve Munzur raftinge elverişli akarsulardır.
* Kocaçay (Bartın) dışında üzerinde ulaşım yapılabilen akarsuyumuz yoktur.
