Page 48 - 10. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları
P. 48
¦ DOĞAL SİSTEMLER § 47 47
Akdeniz
* Türkiye çevresindeki en büyük denizlerden biridir. Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu’na,
Süveyş Kanalı ile Hint Okyanusu’na bağlıdır.
* Tuzluluk oranı binde 36’dır. Deniz turizmi açısından önem taşır. Liman faaliyetleri ve deniz taşı-
macılığında önemli bir yere sahiptir.
Karadeniz
* Kıta sahanlığı dardır. Tuzluluk oranı binde 18’dir. Dünyanın en büyük hidrojen sülfür rezervi
EDİTÖR YAYINEVİ
Karadeniz’dedir.
* Türkiye’de balıkların yarısı bu denizden elde edilir. Limanları deniz taşımacılığında önemli bir yere
sahiptir.
SU KAYNAKLARIMIZIN SÜRDÜRÜLEBİLİR KULLANIMI İÇİN BİREYLERE DÜŞEN SORUMLULUKLAR
* Su, canlı yaşamının vazgeçilmez ihtiyacıdır. Dünyadaki su kaynakları; aşırı nüfus artışı, sanayi-
leşme, düzensiz kentleşme ve küresel ısınma gibi nedenlerle azalmaktadır. İçilebilir su kaynak-
larının (%3) çoğu buzullarda saklıdır. İçilebilir su kaynağı az olmasına rağmen su tüketimi hızla
artmaktadır. Bundan dolayı insanlar gelecek yıllarda susuz kalma tehlikesiyle başbaşa kalacak-
tır. Bu tehlikeyi önlemek için mevcut su kaynaklarını verimli kullanmak gerekir. Bu amaçla su
tüketim oranlarının düşürülmesi, sürdürülebilir su ve atık su yönetimi için su tasarruf önlemleri
geliştirilmelidir.
* Su tüketim oranları düşürülmelidir. Su kullanım alışkanlıkları değiştirilmelidir. Örneğin; diş fır-
çalarken, tıraş olurken musluk açık bırakılmamalıdır, sebzeleri musluk altında yıkamak yerine su
dolu bir kapta yıkamalıyız. Yağmur sularını toplama sistemi oluşturulmalı, sensörlü musluklar
takılmalıdır. Su kayıpları kontrol edilmelidir. Tarımda damlama sistemi ile sulama yapılmalıdır.
Arızalı musluklar tamir edilmelidir. Mevcut ve planlanan projeler gözden geçirilmelidir.
NOTOT
N
y Denizlerimiz içerisinde yüz ölçümde Akdeniz 1., Karadeniz 2., Ege 3., Marmara 4. sıradadır.
Gerçek kıyı uzunluğu bakımından Ege Denizi 1. sıradadır.
TOPRAK OLUŞUMU VE TOPRAK TİPLERİ
TOPRAK ÖRTÜSÜ
* Kayaçların dış kuvvetlerin etkisi ile ayrışması sonucunda oluşan, içerisinde mineral, organik
madde ve canlı bulunduran doğal örtüye toprak denir. Toprak katı, sıvı ve gazlardan oluşmakta-
dır. Toprağın katı maddelerini kayaçların ayrışmasıyla ortaya çıkan materyaller ve canlı kalıntı-
ları oluşturur. Topraktaki gaz, gözenekler arasındaki havadır. Sıva maddeler ise sudur.
* Toprağın oluşabilmesi için kayaçların ayrışması gerekir. Ayrışma üç yolla gerçekleşir:
