Page 155 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ TİYATRO § 1555
15

Bitiş: » Laz (kayıkçı)

* Bu bölüm çok kısadır. Karagöz’le Hacivat » Matiz (sarhoş)
arasında kısa bir söyleşme geçer. » Zenne (kadın)

* Bu söyleşmede oyundan çıkarılacak sonuç da » Bolulu (aşçı)
belirtilir. Karagöz ile Hacivat’ın aralarındaki » Rumelili (pehlivan)
konuşma kavga ile son bulur. » Yahudi (bezirgân)

* Hacivat “Yıktın perdeyi eyledin viran. Vara- » Acem (zengin, tüccar)
EDİTÖR YAYINEVİ
yım sahibine haber vereyim heman.” diyerek » Tiryaki (afyon bağımlısı)
perdeyi terk ederken, Karagöz “Her ne kadar » Efe (zorba)
sürç-i lisan ettikse affola.” diyerek oyunu
bitirir. » Arnavut (bahçıvan)
» Tuzsuz Deli Bekir (sarhoş, zorba)
GÖLGE OYUNUNDA TİPLER » Bebe Ruhi (cüce ve aptal)
» Çelebi (genç, züppe) » Kastamonulu (oduncu, bekçi)

» Ermeni (kuyumcu) » Frenk ve Rum (doktor, terzi, tüccar)

Karagöz’ün Tekniği
Karagöz görüntüleri kalın deriden, çoğu kez deve derisinden yapılır. Kullanılacak deride ara-
nan özellikler saydamlaştırmaya yatkın ve ısıya dayanıklı olmasıdır. Deri bir dizi işlem sonu-
cunda işlendikten sonra üzerine kalıp konularak çizilir ve bu çizilen yerlerden sivri uçlu bıçakla
kesilir. Gerekli yerlerinde ters tarafından delikler açılır ve çini mürekkebi ile renklendirilir.
Oynak eklemeli parçalar birbirine kiriş, kursak, tel ile bağlanır.
Perdenin boyutları 2 m’ye 2,5 m iken 1,10’a 0,80 olmuştur. Perdenin tabanında ve arka-
sında perdenin çevresine iplerle tutturulmuş peş tahtası denilen bir raf bulunur. Buraya
perdeyi aydınlatan meşale konulur. Peş tahtası üzerinde sıra sıra delikler bulunur. Bu delik-
lere gerekince hayal ağacı denilen çatal sopalar sokulur. Bu daha çok perdede iki veya daha
fazla görüntü bulunduğu zaman kımıltısız duran görüntülere destek olması içindir. Bu görün-
tülerin ayakları perdenin çerçevesinin tabanına değer. Sopası da hayal ağacının çatalı içine
yerleştirilir. Görüntüleri hareket ettirmeye el peşrevi adı verilir. Değnekler 60 cm boyunda
gürgenden yapılır.
Karagöz, yatay çubukla oynatıldığından görüntüler tek yönlü hareket ederdi. Karagöz tek
sanatçının gösterisidir. “Hayalî” ya da “hayalbaz” denilen ustadan başka bir de çırak vardır.
Çırak; perdeyi hazırlar, oynanacak faslın görüntülerini seçip sıraya koyardı. Aynı zamanda
ustanın yanında sanat öğrenmeye çalışırdı.