Page 158 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
15
1588 TİYATRO
* Halk oyunlarımızın birçoğunda olduğu gibi köy seyirlik oyunlarında da içerik gülmeceye dayanır.
Bunun yanı sıra avı, hasadı, evliliği, ayrılığı, ölümü anlatan oyunlar da vardır.

* Köy seyirlik oyunlarında taklit çok önemlidir. Her türlü doğa unsuru taklit edilebilir.
* Oyunlarda çeşitli hayvanlar ses ve hareketleri ile taklit edilebilir.

* Oyunlar sadedir.
* Genellikle tek bir tema etrafında oynanır.

* Oyunların kahraman sayısı azdır.
EDİTÖR YAYINEVİ
MEDDAHLIK

* Bir kişinin bir olayı veya hikâyeyi seyirci önünde hareket ve taklitlerle canlandırması sanatına
meddahlık, bu sanatı sergileyenlere de meddah denir.
* Meddah; anlatı bölümlerinin arasına söyleşmeli, taklitli, kişileştirmeli bölümler yerleştirdiği için
temelinde hikâye anlatma olan bu tür, dramatik türlerle benzerlik göstermektedir.

* Türk halk zekâsının ve halkın olayları karikatürize etme gücünün büyük sanatlarından biri olan
meddahlık, yüzyıllar boyunca usta-çırak ilişkisine bağlı kalınarak devam ettirilmiş ve Türk halkı
arasında büyük ilgi görmüştür.

œ Özellikler:
* Meddahlık geleneği göstermeye bağlı edebî metinler içinde yer almakla beraber, “anlatma” eyle-
minin ön planda olduğu geleneksel Türk tiyatrosu türlerinden biridir. Çünkü meddahlar genellikle,
taklit yeteneği ve geniş hikâye dağarcığıyla insanları eğlendirmeye çalışır.
* Meddahlık için tek adamlı tiyatro veya tek kişilik orta oyunu da diyebiliriz. Çünkü meddah orta
oyunundaki bütün tipleri kendi kişiliğinde birleştirir.
* Meddahların çoğu, klasikleşmiş, tekerlemeye benzeyen beyitlerle veya söz gruplarıyla öyküye
başlar ve öyküyü bitirir.

* Meddah, kişilerin ağız özelliklerini taklit ettiği gibi hayvanların, doğanın ve cansız nesnelerin ses-
lerini de taklit eder.

* Perdesi, sahnesi, elbiseleri, dekoru, kişileri bulunmayan bu tiyatronun her şeyi meddahın zekâsına,
bilgisine, söz söylemedeki başarısına bağlıdır.

* Karagöz ve orta oyununda zaman sınırlaması (bir-iki saat) olmasına karşılık meddah oyunlarının
yer ve zaman sınırlaması yoktur.
* Anlattığı hikâyenin içeriğine uygun olarak meddahın gösterisi saatlerce, çoğu zaman ikindiden
gece yarısına, hatta sabaha, bazen birkaç hikâyenin birbirine bağlanarak ve o anda doğaçlana-
rak (coşkuyla uydurularak) günlerce, haftalarca sürdüğü belirtilmektedir.
* Meddahın “mendil” ve “sopa” olmak üzere iki tane aksesuarı vardır.