Page 46 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

2.
HİK
HİKÂYEÂYE
ÜNİTE

HİKÂYE * Hikâyelerde “adalet, dürüstlük, cömert-
DEDE KORKUT HİKÂYELERİ lik, misafirperverlik, birlik ve beraberlik,
sözünde durma, kutsal değerler için can
* Destandan halk hikâyesine geçişin ilk örnek- verme” yüceltilen değerlerdendir. Dede Kor-
leri olan Dede Korkut Hikâyeleri; Anadolu’da kut Hikâyeleri’nde birçok deyim ve atasözü
ve Azerbaycan’da yaşayan Müslüman Oğuz mevcuttur. Bu bakımdan hikâyeler dil ve kül-
boylarının geleneklerini, göreneklerini, iç * tür açısından çok büyük önem taşımaktadır.
Dede Korkut Hikâyeleri’nin şekil ve içerik YAYINEVİ
mücadelelerini, doğaüstü güçlerle ve düş-
Hikâyelerde aileye, çoğalmaya, kadına,
manlarıyla savaşlarını nazım-nesir karışık
çocuğa ve çocuk terbiyesine büyük önem
bir biçimde anlatan sözlü edebî ürünlerdir.
verilir.
Bu hikâyelerde her ne kadar İslamiyet’in
Kadınların ailenin en önemli unsuru olduğu
*
kabulünden sonraki dönemden (11 - 12. yüz-
vurgulanır. Ön sözünde dört ayrı kadın tipi
yıl) bahsedilse de İslamiyet öncesi döneme
çizilir.
ait pek çok iz bulunmaktadır. Bu eser, eski
Türklerin kültürünü, inançlarını, aile hayatını,
Hikâyelerde geçen ve hikâyelere adını veren
*
EDİTÖR * * hakanların bile akıl danıştığı, çocuklara ad
komşu uluslarla ilişkilerini yansıtması bakı-
Dede Korkut; yaşlı, herkesin saygı gösterdiği,
mından eşsiz bir değere sahiptir.
veren, eğlencelerde kopuz çalıp şiirler söyle-
*
yen, kırgınlıkları gidermede aracılık eden kişi-
özellikleriyle ilgili şunlar söylenebilir:
dir.
Kitabın asıl adı “Kitab-ı Dede Korkut Alâ
*
Dede Korkut’u bir anlamda Oğuzların bilge
Lisan-ı Taife-i Oğuzan” şeklindedir. Ancak
kişisi olarak nitelendirebiliriz.
eser Dede Korkut Hikâyeleri adıyla bilinmek-
tedir.
Dede Korkut Kitabı'ndaki hikâyeler şunlardır;
nesir karışık 12 hikâyeden oluşur.
» Salur Kazan’ın Evinin Yağmalanması
» Kam Püre Beg Oğlu Bamsı Beyrek
Hikâyelerin, 15. yüzyılda yazıya geçirilmesine
* * Dede Korkut Hikâyeleri bir ön söz ve nazım- » Dirse Han Oğlu Boğaç Han
rağmen oldukça sade bir dili vardır. » Dış Oğuz’un İç Oğuz’a İsyanı
* Bütün hikâyelerde dinî unsurlar (namaz » Duha Koca Oğlu Deli Dumrul
kılma, dua etme, arı sudan abdest alma) » Kanglı Koca Oğlu Kan Turalı
görülür. » Kazılık Koca Oğlu Yigenek
* Hikâyelerde karakterlerin en belirgin mezi- » Basat’ın Tepegöz’ü Öldürmesi
yeti kahramanlıktır. Hikâyelerde yer yer ola- » Begil Oğlu Emren
ğanüstülükler görülür.
» Uşun Koca Oğlu Segrek
* Hikâyelerde birçok öğüt vardır. Bu nedenle » Salur Kazan’ın Tutsak Olması
bu hikâyeler didaktiktir.
» Kazan Beg Oğlu Uruz Beg’in Tutsak Olması