Page 47 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ HİKÂYE § 47 47

NOTOT
N
Dede Korkut Hikâyeleri’nin biri Almanya’nın Dresden şehrinde, diğeri ise Vatikan’da bulunan iki
nüshası olduğu bilinmekteydi. Dresden’de bulunan nüshada 12 hikâye, Vatikan’da bulunan nüs-
hada 6 hikâye vardır. Fakat bu 6 hikâye, Dresden nüshasında bulunan 12 hikâyeden farklı değil-
dir. Son dönemde bulunan Günbed nüshasında “Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi”
adlı hikâye ile hikâye sayısı 13’e çıkmıştır. Bu hikâye diğer nüshalarda yoktur.

HALK HİKÂYESİ * Halk hikâyeleri halk bilimine kaynaklık eden
İçinde manzum parçalar olmayan hikâyelere YAYINEVİ
Halk hikâyesi; gerçek ya da gerçeğe yakın olay- bir türdür. Çünkü bu hikâyelerde gelenek ve
ların nazım-nesir karışık bir şekilde anlatıl- göreneklere, yaşam biçimlerine, inançlara ait
dığı sözlü edebî ürünlerdir. Âşıklar tarafından birçok özellik bulunur.
genellikle saz eşliğinde anlatılan halk hikâyeleri, * Halk hikâyesi anlatma geleneği, destan-
destanların şekil ve içerik bakımından değişik- dan halk hikâyesine geçişin ilk örnekleri olan
liğe uğramış hâlidir. Halk hikâyelerinin genel Dede Korkut Hikâyeleri ile başlamış ve zaman
özellikleri ile ilgili şunlar söylenebilir: içerisinde bu tür, kapsamı genişleyerek aşk

* Halk hikâyeleri ortaya çıktıkları dönemin * hikâyeleri ve dinî hikâyeler şeklinde gelişimini
devam ettirmiştir.
sosyal, siyasi, dinî ve ekonomik özellikleri
EDİTÖR ait bazı özellikleri barındıran halk hikâyeleridir.
Divan edebiyatında ise hikâyenin yerini mes-
hakkında bilgi verir.
nevi türündeki eserler tutmuştur.
*
Halk hikâyeleri konularına göre üçe ayrılır:
kara hikâye; kısa, mensur, güldürücü *
» Destansı Halk Hikâyeleri: İçinde destana
hikâyelere ise karavelli denir.
Kişiler ve olaylar gerçeğe yakındır, olağanüs-
*
Bu hikâyelere Dede Korkut Hikâyeleri, Köroğlu
tülük oldukça sınırlıdır. Olaylar halkın diliyle,
Hikâyeleri örnek gösterilebilir.
nazım ve nesir karışık bir üslupla anlatılır.
» Aşk Hikâyeleri: Toplum hafızasında uzun
Hikâyelerde olayın anlatımını hızlandırmak
*
için nesre başvurulurken duyguları daha etkili
temalı halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Elif
yansıtmak için nazım kullanılmıştır. süre yaşayan aşkların hikâyeleştirildiği sevgi
ile Mahmut, Derdiyok ile Zülfü-Siyah, Âşık
* Genellikle âşıklar tarafından saz eşliğinde Garip, Kerem ile Aslı, Arzu ile Kamber, Tahir
anlatılır. Sözlü geleneğe ait anonim ürünler- ile Zühre, Ercişli Emrah ile Selvihan gibi
dir. Bu hikâyelerin kim tarafından oluşturul- hikâyeler örnek verilebilir.
duğu belli değildir.
» Dinî Temalı Kahramanlık Hikâyeleri: Tarihe
* Genellikle aşk, sevgi ve kahramanlık konuları mal olmuş kahramanları veya dinsel açıdan
işlenir. Bunun yanında dinî konuları ele alan önemli kabul edilen erdemli kişileri konu eden
halk hikâyeleri de mevcuttur. halk hikâyeleridir. Bu hikâyelere Danişment

* Halk hikâyeleri millî edebî ürünlerdir. Anla- Gazi ile ilgili hikâyeler, Hayber Kalesi, Kan
tımda kalıplaşmış ifadelere ve diyaloglara Kalesi ve Hz. Ali ile ilgili hikâyeler (cenkname-
yer verilebilir. ler) örnek verilebilir.