Page 50 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
50 HİKÂYE
50
* Hikâyelerde genellikle “-di’li zaman dilimi” kul- * Bu dönem hikâyeleri daha çok günlük yaşam-
lanılır. Hikâyelerde dil sadedir. dan ve tarihten alınan duygusal ve acıklı
olayları işlemiştir ve bu hikâyelerde meddah
* Hikâyelerin olay örgüsü çoğunlukla sıralı yani hikâyelerinin etkisi görülür.
kronolojiktir.

* Hikâyeler serim, düğüm ve çözüm bölümlerin- * Tanzimat birinci dönem sanatçıları roman-
tizm akımının etkisiyle hikâye aracılığıyla
den oluşur.
toplumu bilgilendirme amacı güttükleri için
* Hikâye türü edebiyatımızda masalların ve bu eserlerde teknik bakımdan çeşitli kusurlar
EDİTÖR YAYINEVİ
masalımsı türlerin olağanüstülüklerden arın- görülmüştür.
dırılmasıyla oluşmuştur.
* İkinci dönemde ise realizm ve natüralizm
* Hikâye anlatmak, eski dilde “tahkiye” olarak akımlarının etkisinde kalan yazarlar gözleme
adlandırılmıştır. dayalı gerçekliğe bağlı kalmışlar ve modern
hikâye tekniğine daha uygun eserler kaleme
* Hikâyenin diğer bir ismi öyküdür. almışlardır.
* Günümüzde tahkiye yerine “öyküleme” kav- * Modern öykücülüğe geçişte;
ramı kullanılır.
» Emin Nihat’ın Müsameretnâme; Ahmet
Mithat Efendi’nin Kıssadan Hisse, Letaif-i

TÜRK EDEBİYATINDA HİKÂYE TÜRÜNÜN Rivayât; Giritli Aziz Efendi’nin Muhayelat-ı
GELİŞİMİ (TANZİMAT’TAN MİLLÎ EDEBİYATA) Aziz Efendi adlı eserleri hikâye türünde ilk
yerli eserlerdir. Samipaşazade Sezai’nin yaz-
TANZİMAT DÖNEMİ dığı Küçük Şeyler adlı eser ise Batılı anlamda

* Modern hikâye ilk olarak Tanzimat Dönemi’nde hikâyenin Türk edebiyatındaki ilk örneği kabul
(1860 ile 1896 arası) çeviri yoluyla Türk ede- edilir.
biyatında örneklendirilmiş ve daha sonra- * Tanzimat Dönemi’nde hikâye türünün geli-
ları yine aynı dönemde bu türün bağımsız ilk şimini yazarlar kapsamında ele alırsak şu
örnekleri verilmiştir. sonuçlar karşımıza çıkar:

Ahmet Mithat Efendi:

» Bu dönemdeki ilk öyküler Ahmet Mithat Efendi tarafından yazılır.
» Yazarın ilk öyküleri “Kıssadan Hisse” adlı kitabında topladığı Ezop ve Fenelon’dan alınmış fık-
ralardan oluşur.
» Bu eserlerinde geleneğe bağlı bir anlatım sergilemiştir.
» Daha sonra 25 kitaptan oluşan, içinde bir kısmı uyarlama bir kısmı telif olmak üzere otuz
parçadan ibaret “Letaif-i Rivayat” serisinin ilk cildini yayımlar.
» Letaif-i Rivayat adlı eserinde sanatçı, meddahlık geleneğinin etkisiyle öykülerinde araya gire-
rek okuyucuyla diyalog kurar.