Page 191 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

T
TANZİMAT VE MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ'NDE HİKÂYEANZİMAT VE MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ'NDE HİKÂYE 2. ÜNITE 191
MODERN HİKÂ
MODERN HİKÂYEYE
• Modern anlamda hikâye; yaşanmış ya da yaşanabilir bir olayın kişi, yer ve zaman unsurlarıyla birlikte anlatıldığı
edebî metin türüdür.
• Türk edebiyatında modern hikâye ilk olarak Tanzimat Dönemi’nde (1860-1896) örneklendirilmiş ve daha sonraları
Milli Edebiyat Dönemi'nde (1911-1923) oldukça gelişmiştir.

TANZIMAT DÖNEMI'NDE HIKÂYE
• Modern anlamda hikâye türü edebiyatımıza Tanzimat Dönemi ile birlikte girmiştir. Tanzimat’tan önceki dönemlerde
destan, halk hikâyeleri ve mesneviler modern hikâyenin yerini tutmuştur.
• Bu dönem hikâyelerinde geleneksel halk hikâyelerinin etkisi görülür, hikâyelerde mekân İstanbul'dur.
EDİTÖR YAYINLARI
• Tanzimat Dönemi hikâyelerinde; gelenek ve görenekler, görücü usülü evlilik, batıl inançlar, esaret ve yanlış Batılı-
laşma konuları ele alınmıştır.
• Tanzimat Dönemi hikâyeciliğinde Ahmet Mithat Efendi, Emin Nihat Bey ve Samipaşazade Sezai önemli bir yer tutar.

Ahmet Mithat Efendi
Ahmet Mithat Efendi
Ahmet Mithat'ın geleneğe bağlı olarak kaleme aldığı “Kıssadan Hisse” adlı eseri önemlidir. Bunun yanında sanat-
çının “Letaif-i Rivayat” adlı eserinde yer alan hikâyeler Türk edebiyatında yerli hikâyenin ilk örnekleri arasındadır.
Ahmet Mithat, hikâye aracılığıyla sosyal faydayı ön planda tuttuğu için modern hikâyenin anlatım özelliklerine
tamamen bağlı kalmamış, modern hikâye ile geleneksel hikâyeyi birleştirmiştir. Ahmet Mithat'ın hikâyelerinde
sohbet havası vardır ve bu hikâyeler sanat ve estetik açıdan zayıftır.

Emin Nihat Bey
Emin Nihat Bey
Emin Nihat Bey’in “Müsameretname” adlı yedi hikâyeden oluşan eseri, bu dönemin yerli hikâye örneklerindendir.
Emin Nihat'ın bu eserinde geleneksel hikâye ile modern hikâyeye ait özellikler iç içedir.

Samipaşazade Sezai
Samipaşazade Sezai
Tanzimat Dönemi'nde Türk öykücülüğünün gelişmesine katkıda bulunan sanatçılardan biri de Samipaşazade
Sezai'dir. Bireysel konuları işleyen sanatçı, “sanat için sanat” anlayışıyla eserler oluşturmuş ve "Küçük Şeyler"
adlı eseriyle Türk edebiyatında modern (Batılı) hikâyenin ilk örneğini vermiştir. Sanatçının hikâyelerinde gözlem
önemli bir yer tutmaktadır.

MILLI EDEBIYAT DÖNEMI'NDE HIKÂYE
• Bu dönemde Türkçülük düşüncesinin yaygınlaşmasından dolayı diğer edebî türlerde olduğu gibi hikâyede de milli

kültüre ve milli duygulara yönelme vardır.
• Milli Edebiyat Dönemi'nde dilde sadeleşme hareketi başlamış ve Ömer Seyfettin'in Genç Kalemler dergisinde yaz-

dığı Yeni Lisan adlı makaleyle dilde sadeleşmenin esasları ortaya konmuştur. Hikâyelerde halkın anlayabileceği
bir dil kullanılmıştır.
• Bu dönem hikâyelerinde İstanbul dışına çıkılarak Anadolu insanı anlatılmıştır. Yazarlar gözlemledikleri Anadolu
insanını gerçekçi bir şekilde hikâyelerde anlatmışlardır.
• Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı, Osmanlı tarihi, vatanseverlik, çağdaşlaşma, halkın çektiği
acılar bu dönem hikâyelerinde ele alınan konulardandır.
• Millî Edebiyat Dönemi’nin Ömer Seyfettin’den başka önde gelen hikâyecileri arasında Refik Halit Karay, Halide
Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Aka Gündüz ve Reşat Nuri Güntekin sayılabilir.