Page 194 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

194
Zarf - Fiil (Ulaç, Bağ-Fiil)
Zarf - Fiil (Ulaç, Bağ-Fiil)
• Zarf-fiiller, fiil kök ya da gövdelerine getirilen “-ken, -alı, -asiye, -ıp, -arak, -dıkça, -madan, -maksızın, -dığında,
-ınca, ...-r ...-mez, ...-a ...-a, -casına” ekleriyle oluşturulan fiilimsilerdir.
• Zarf - fiil ekleri fiillere getirilir ve fiillerin zarf görevinde kullanılmasına imkân tanır.

̛ Örnek:
Ő Araba kullanırken aynaları kontrol etmeyi unutma. Ő Toplantıdan çıkınca rahat bir nefes aldık.
Ő Durmaksızın konuşuyordu. Ő Güldüğünde gamzeleri ortaya çıkıyordu.

Ő Okula başlayalı birkaç hafta olmuştu. Ő Seni ölesiye sevmiştim.

Ő İzin almadan iş yerinden ayrılmış. Ő Zeytini sıkarak yağını çıkarıyorlar.
EDİTÖR YAYINLARI
Ő Yerinden kalkıp söz istedi. Ő Yürüdükçe daha rahat nefes aldığını fark etti.
Ő Eve gelir gelmez uyudu. Ő Koşa koşa yanımıza geldi.

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. “-me/-ma” eki olumsuzluk anlamının yanı sıra kalıcı 3. Dağlarla gökyüzü orada, bir göz atımının en ötesinde
isim ve fiilimsi göreviyle de kullanılabilir. I
maviden kırmızıya, lacivertten turuncuların en moruna
“-me/-ma” eki aşağıdaki cümlelerin hangisinde ka- kadar kat kat bulutların süslediği bir hayal perdesi üze-
lıcı isim yapmamıştır? II
A) Elindeki kazmayla toprağı kazıyordu. rinde sohbet içindeydiler. Durdum ve seyrettim ; dağ
III
B) Donanma kuvvetleri tatbikat yapıyor. öyle heybetli, öyle güzeldi ki dumanlı başıyla, ruhu-

C) Sevinme sırası bize gelmişti. mun bahçelerinde kaybolan efsaneler, destanlar yü-
rüyordu. Kaf denilen dağlardan bir dağ değildi, Kaflar-
D) Kesilen etlerden kavurma yapıldı.
dan bir Kaf’tı. İşte bu anı, bu güzelliği yazmazsam neyi
E) Dondurma satarak hayatını kazanıyordu. yazarım ben? Durdum ve yazdım: Bir kaside olsun
IV V
Çözüm: Seçeneklerde yer alan cümlelerde geçen "kaz- diye dağlara...
ma, donanma, kavurma, dondurma" sözcüklerinde "-me/-
ma" eki kalıcı isim yapmıştır ve bu sözcükler kalıcı isim Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerden hangi-
olduklarından fiilimsi özelliklerini kaybetmişlerdir. Ancak si fiilimsidir?
"sevinme" sözcüğündeki "-me" eki "sevin(mek)" fiilini A) I B) II C) III D) IV E) V
isim-fiil hâline getirmiştir. Bu nedenle "sevinme" sözcüğü
kalıcı isim değildir. Çözüm: Numaralanmış sözcükler incelendiğinde "süsle-
diği" sözcüğünde "-dik" sıfat-fiil ekinin yer aldığı görülür.
Bu ek "süsle(mek)" fiilini sıfatlaştırmıştır.
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ötekilerden
farklı türde eylemsi vardır?

A) Babası gitti gideli kimseyle konuşmuyor.
B) Öğretmen sınıfa girince içeride bir sessizlik oldu. 4. Gerçek ozan; her yele dayanabilen, her çiyden su ala-
bilen, yapıtlarını yemişleri gibi taşıyan bir ağaçtır. Bir
C) İş yerine kadar durmaksızın koşmuştu.
ustaya bağlanmak, bir örneğe saplanıp kalmak neye
D) Arkasına bakmadan yanımızdan uzaklaştı. yarar ki?
E) Benim işi kabul etmemi sen istedin. Bu paragrafta kaç tane eylemsi kullanılmıştır?

Çözüm: Seçeneklerdeki ifadeler incelendiğinde "gideli, A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
girince, durmaksızın, bakmadan" sözcüklerinde renk-
li olarak belirtilen ekler zarf-fiil ekleridir. Ancak "etmemi" Çözüm: Parçada geçen; "dayanabilen, alabilen, taşıyan,
sözcüğünde renkli belirtilen ek isim-fiildir. bağlanmak, saplanıp, kalmak" sözcükleri fiilimsidir.