Page 193 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 193
FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER)
FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER) 2. ÜNITE 193
• Fiilimsiler, fiil kök ya da gövdelerine getirilen fiilimsi
ekleriyle (isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil) türetilen sözcük- { Olumsuzluk eki olan “-me” ile isim - fiil eki olan
“-me” eki karıştırılmamalıdır. Olumsuzluk eki fiillere
lerdir. getirilerek onları anlamca olumsuzlaştırır ve fiilden fiil
• Fiilimsiler fiilden türeyen ancak fiillerin bütün özellik- yapar. İsim - fiil eki olan “-me” ise fiilden isim yapar.
lerini gösteremeyen sözcüklerdir. Bu sözcükler fiille-
rin aldığı kip ve şahıs eklerini alamamalarına karşın • Bu konuda bir daha soru sorma� (olumsuzluk eki)
olumsuzluk ekini (-ma, -maz) alabilirler. • Soru sormayı alışkanlık hâline getirmişti. (isim-fiil eki)
• Fiilimsiler görev bakımından isim-fiil, sıfat-fiil ve
zarf-fiil olmak üzere üç alt başlıkta incelenir.
Sıfa
Sıfat - Fiil (Ortaç)t - Fiil (Ortaç)
• Sıfat-fiiller, fiil kök ya da gövdelerine getirilen “-an,
EDİTÖR YAYINLARI
Isim - Fiil (Mastar) sim - Fiil (Mastar)
I
-ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleriyle oluşturulan
• İsim - fiiller, fiillere getirilen “-ma, -ış, -mak” ekleriyle fiilimsilerdir.
oluşturulan fiilimsilerdir. • Sıfat-fiil ekleri fiilleri sıfat veya adlaşmış sıfat hâline
• Fiil kök veya gövdesine getirilen isim-fiil ekleri fiilleri getirir.
isimleştirir. Dolayısıyla isim - fiiller, isim çekim eklerini
alabilirler ve ek fiille birlikte kullanılarak cümlede yük- ̛ Örnek:
lem olabilirler. Ő Şiir okuyan gençleri görünce içimi bir sevinç kaplıyor.
Ő Yıkılası dağlar kış aylarında geçit vermiyor.
̛ Örnek:
Ő Görünmez kaza ama yine de tedbirli olmak lazım.
Ő Bu konuda onunla anlaşma sağlayamadık.
Ő Koşar adımlarla eve doğru yürüdük.
Ő Şiir yazma ve yazdığı şiirleri insanlara okuma en
büyük tutkusuydu. Ő Okulda tanıdık yüzler vardı, yabancılık çekmedim.
Ő Nasihat vermeyi çok seviyordu. Ő Gelecek günlere umutla bakıyor, daha iyi bir yaşam
planlıyordu.
Ő Kızın gülüşünü annesine benzetiyorlar.
Ő Sararmış yapraklar sonbaharın habercisi gibiydi.
Ő Çocuğun bakışı hepimizi güldürdü.
Ő Her sabah yaptığımız yürüyüşler sağlığımız açısından
çok önemlidir. { Bazı sıfat - fiil ekleriyle (-mez, -ar, -dik, -ecek, -miş)
zaman eklerini karıştırmamak gerekir. Sıfat-fiil ekle-
Ő Bu şarkıyı özgün söylemek için uğraşıyorum.
ri fiilleri sıfatlaştırır; zaman ekleri ise cümlede yüklem
Ő Duyduklarına inanmak istemiyorlar. görevinde kullanılır ve fiilin yapılma zamanını yansıtır.
Ő Bu başarıyı tüm dünyaya haykırmak gerekiyor. • Dayanılmaz acılar çekmişti. (sıfat - fiil)
Bu acılara dayanılmaz� (geniş zamanın olumsuzu)
{ Bazı sözcükler isim-fiil ekleriyle türetilmelerine rağ- • Salonda tanıdık kimse yoktu. (sıfat - fiil)
men fiilimsi olma özelliğini yitirerek herhangi bir nesne-
nin ya da kavramın kalıcı adı olabilirler. Bu sözcüklere Kısa zamanda herkesi tanıdık� (geçmiş zaman eki)
olumsuzluk eki getirilemez. • Oturacak bir koltuk yok. (sıfat - fiil)
• Şehrin işlek caddelerinden birinde çakmak satarak Herkes söylediğim yere oturacak� (gelecek zaman eki)
hayatını devam ettirmeye çalışıyordu.
• Çürümüş elmaları sepetten çıkar. (sıfat - fiil)
• Hem çocukların hem de yetişkinlerin en sevdiği yiye-
ceklerden biri de dondurmadır. Bu elmaların hepsi çürümüş� (geçmiş zaman eki)
• Annemin yaptığı zeytinyağlı sarmanın tadına doyum • Oynar gözlü bir bebek almak istiyorum. (sıfat - fiil)
olmaz. Her gün bir saat parkta oynar� (geniş zaman eki)
