Page 211 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

İ
İSİMLER (ADLAR)SİMLER (ADLAR) 3. ÜNITE 211
• Canlı-cansız bütün varlıkları, kavramları, hatta fiilleri karşılayan, onları ifade etmeye, tanımaya, birbirinden ayırma-
ya yarayan sözcüklere isim (ad) denir.
AD TAMLAMALARI
• Bir adın aitlik ilgisi bakımından daha belirli hâle gelmesi için başka bir ad tarafından belirtilmesiyle meydana gelen

söz öbeğine ad tamlaması denir. Belli kurallar dâhilinde en az iki sözcük bir araya gelerek ad tamlamasını oluşturur.
• Ad tamlamaları “tamlayan” ve “tamlanan” olmak üzere iki unsurdan oluşur. Tamlayan birinci sözcük, tamlanan ise
ikinci sözcüktür. Ad tamlamalarının tamlayanında ilgi (-ın), tamlananında ise iyelik eki (-ı) vardır.

̛ Örnek:

Ő Kapının sesi, gecenin karanlığı, okulun yolu, kitabın sayfası, ağacın dalı...
EDİTÖR YAYINLARI
Ad tamlamaları tamlayan ve tamlanan ilişkisine göre üçe ayrılır:
Belirtili Ad T
Belirtili Ad Tamlamasıamlaması
Tamlayanın ilgi, tamlananın iyelik eki aldığı tamlamalardır. Her iki unsuru da ek alarak oluşturulan bu tür tamlamalarda
kuvvetli bir aitlik ilgisi vardır.
̛ Örnek:

Ő Yazarın evi bir zamanlar bu sokaktaymış. Ő Duvarın üstü yabani otlarla kaplıydı.
Ő Artık yolun sonuna geldiğimizi anlamıştık. Ő Ablamın gelinliği henüz terziden çıkmamıştı.

Belirtili ad tamlamasıyla ilgili özel durumlar:

Bazı tamlamalarda önce tamlanan sonra tamlayan söy- ̛ Örnek:
lenebilir. Bu durumu tamlayanın ve tamlananın aldığı ek- Ő Uğruna bir ömrü feda edeyim senin. (senin uğruna)
lerden hareketle tespit edebiliriz. Ő Sabrı herkesi etkilemişti babamın. (babamın sabrı)

Bazı tamlamalarda tamlayan düşüp sadece tamlanan ̛ Örnek:
söylenebilir. Bu tür tamlamalarda “iyelik ekleri” tamlayan Ő Yaptıkları bini aştı. (onun yaptıkları)

hakkında ipuçları verir. Ő Açıklamanı biz de duyduk. (senin açıklamanı)

̛ Örnek:
Belirtili ad tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına
başka sözcükler girebilir. Ő Dedemin mavi gözlerine hayran hayran bakardım.
Ő Okulun yemyeşil bahçesinde koşuyorlardı.

Belirtili ad tamlamalarında bir tamlayan birden fazla tam- ̛ Örnek:
lanana bağlanabileceği gibi, bir tamlanan da birden fazla Ő Evin bahçesi, odaları, mutfağı o kadar geniş ki...

tamlayana bağlanabilir. Ő Mutfağın ve balkonun boyası solmuştu�

Belirtisiz Ad Tamlamasıamlaması
Belirtisiz Ad T
• Tamlayanın ilgi eki almayıp tamlananın iyelik eki aldığı isim tamlamalarıdır. Bu tür tamlamalarda bir isim başka bir
isme aitlik ilgisiyle değil, bir nesne ya da kavram ismi oluşturma ilgisiyle bağlıdır.

̛ Örnek:
Ő İşçiler otobüs durağında bekliyor. Ő Apartman sakinleri esnaftan şikâyetçiydi.
Ő Meyve bahçesi çoktan kurumuştu. Ő Çocuk kitapları okumaya bayılırdı.
Ő Sinema salonu hıncahınç doluydu. Ő Yaz mevsimiyle birlikte sahiller canlandı.