Page 207 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

DİV
DİVAN ŞİİRİ - 1AN ŞİİRİ - 1 3. ÜNITE 207
• Yüksek zümre edebiyatı, saray edebiyatı, klasik Türk edebiyatı gibi değişik adlarla da anılan divan edebiyatı 13. yüz-
yılda Hoca Dehhani’nin yazdığı din dışı şiirlerle başlayıp XIX. yüzyıla kadar devam eden bir edebiyat geleneğidir.
• Arap ve Fars edebiyatının etkisiyle ortaya çıkan bu edebî dönem, şairlerin şiirlerini divan adı verilen kitaplarda
toplamalarından dolayı divan edebiyatı olarak adlandırılmıştır.

Somut konular ye-
rine soyut konular
işlenmiştir.
Bütün güzelliği yerine parça güzelli- Ölçü olarak aruz ölçüsü, kafiye ola-
ği önemsenmiştir. Divan şiiri hayale rak da genellikle tam ve zengin ka-
EDİTÖR YAYINLARI
dayalıdır. fiye kullanılmıştır.

Nazım birimi olarak “beyit” kul- DIVAN Arapça ve Farsça tamlamaların
lanılmıştır. Ancak bent nazım bi- ŞIIRININ yoğun olduğu ağır bir dil kulla-
rimiyle yazılan şiirler de vardır. nılmıştır.
ÖZELLIKLERI

Aşk, ayrılık, şarap, sevgili, doğa
Duygu ve düşünceler kalıplaşmış
sözlerle yani mazmunlarla ifade gibi konular en çok ele alınan ko-
edilmiştir. nulardandır. Toplumsal konular geri
planda tutulmuştur.
Söyleyiş konudan
daha önemlidir.

DIVAN ŞIIRI NAZIM ŞEKILLERI
Gazel
Gazel
Gazelin ilk beytine matla, son beytine makta adı verilir.
Divan edebiyatında aşk, şarap, tabiat ve kadın konularını
işleyen şiirlere gazel denir. Matla beytinden sonra gelen beyte hüsn-i matla, makta
beytinden bir önceki beyte ise hüsn-i makta denir.

Beyit nazım birimiyle yazılır, beyit sayısı 5 ile 15 arasında Son beyitte yani makta beytinde şair mahlasına yer verir.
değişir. Mahlas beytine mahlas-hane ya da taç beyit denir.

Gazelin en güzel beytine beytü’l gazel ya da şah beyit,
Birinci beyit kendi arasında kafiyeli, diğer beyitlerin birin- beyitleri arasında konu birliği bulunan gazellere yek-
ci mısraları serbest, ikinci mısraları birinci beyit ile kafi- ahenk gazel, her beyti aynı söyleyiş özelliğinde olan ga-
yelidir. (aa, ba, ca, da...)
zellere ise yek-avaz gazel denir.

Beyitler arasında anlam bütünlüğü aranmaz. Anlam be- Divan şiirinin en yaygın kullanılan nazım şekillerindendir.
yitte tamamlanır.

{ Gazeller konularına göre çeşitli türlere ayrılır. Aşkın verdiği mutluluğu ve cefayı aşıkâne gazel, hayattan zevk
alma temalı gazellere rindane gazel, kadını ve aşkın zevklerini ele alan gazellere şûhane gazel ve dini ve ahlaki öğüt
veren gazellere hikemî gazel denir.